1.4 Lawa i Kuśa

Gdy Rama zasiadł na tronie, to wszystkie jego przygody
W cudownych strofach opisał czcigodny ryszi Walmiki.
Dwadzieścia cztery tysiące dwuwierszy ułożył ryszi
Sześć ksiąg i pięćset rozdziałów, do tego jeszcze epilog.
Skończywszy dzieło wraz z księgą przyszłości, czyli Ostatnią
Pomyślał ów wielki mędrzec: „Któż by to wyrecytował?”
Gdy myślał tak wielki ryszi z umysłem wiecznie skupionym,
Do stop mu padli, odziani jak mnisi, Kusia i Lawa[1];
Spojrzał na Kusię i Lawę, szlachetnych i sławnych braci
Królewskich synów, mieszkańców pustelni o dźwięcznych głosach 5
Gdy spostrzegł, jak są rozumni, jak świetnie poznali Wedy,
By treści Wed im przybliżyć, nauczył ich ów potężny
Całego wielkiego dzieła o dziejach Ramy i Sity
I o zabiciu Paulastji[2] – wszystkiego, co był ułożył.
I ów poemat tak piękny i w śpiewie, i w recytacji,
O siedmiu tonach[3], trzech tempach[4], współbrzmiący z dźwiękami winy
Budzący smaki: miłości, litości, grozy i męstwa,
Wesela, odrazy, lęku oraz zdumienia[5], śpiewali
Dwaj bracia o dźwięcznych głosach i o urodzie gandharwów,
Mistrzowie w sztuce śpiewania, znawcy melodii i rytmu, ’ 10
Piękni i szczęściem znaczeni, i słodkim głosem mówiący
Jakby wyjęte z zwierciadła dwa wierne odbicia Ramy.
Bez skazy dwaj królewicze ten cały wielki poemat
Głoszący dharmę najwyższą wyrywszy wiernie w pamięci,
Wśród zgromadzenia ascetów, wieszczów i dwakroć zrodzonych[6]
Jak ich uczono, dokładnie, w skupieniu raz wygłosili.
I gdy ci losu wybrańcy o wszelkich znamionach szczęścia,
Szlachetni, wśród zgromadzenia mędrcow o czystych umysłach
Zasiedli i w ich obliczu poemat ów wyśpiewali,
To wszystkim, co go słyszeli, łzy napłynęły do oczu. 15
I: „Brawo, brawo!” – wołali, w najwyższy podziw wprawieni
I pełni zachwytu muni, żarliwi w swej pobożności.
I wychwalali śpiewaków wspaniałych, Kusię i Lawę:
„Ach, jakaż słodycz tej pieśni i wierszy czar niezrownany!”
Zdarzenia dawno minione stanęły im przed oczami
Jak żywe, pieśnią śpiewaków do życia znów przywołane,
Pieśnią cudowną i słodką, i dźwięcznym głosem śpiewaną.
I sławę obu bliźniaków głosili wzniośli asceci.
A głosem tak melodyjnym i czystym ją zaśpiewali,
Że jeden muni w zachwycie powstał i podał im dzbanek, 20
A inny, zadowolony, ubranie wręczył im z kory.
Ktoś dał im skórę gazeli, ktoś inny dał im sznur święty,
Inny miseczkę dał z tykwy, zaś inny – pęk trawy muńdża[7],
Inny poduszkę dał z trawy, inny – przepaskę na biodra,
A inny mnich zachwycony toporek wręczył im w darze.
Ktoś dał im szaty ochrowe, ktoś inny dał im płat kory,
Ktoś znów przepaskę do włosów i sznur do wiązania chrustu,
Wieszcz dał naczynie ofiarne, drugi wieszcz – drewno na opał,
Trzeci – stołeczek z figowca. Zadowoleni wieszczowie
Obdarowali ich hojnie, życząc im szczęścia i zdrowia. 25
I wszyscy oni w zachwycie błogosławili poemat,
Który ułożył Walmiki, mówiąc, że owa cudowna
Pieśń wyśpiewana w całości i po kolei jest wzorem
Najwyższym dla wszystkich twórców i długim życiem obdarza,
I zdrowie daje, i chwyta za serce wszystkich słuchaczy.
Aż kiedyś, sławionych wszędzie śpiewaków, mistrzów wszech pieśni,
Król, przemierzając powozem swój trakt królewski, zobaczył.
I powiódł na swe pałace bliźniaków, Kusię i Lawę,
I przyjął godnie czcigodnych król Rama, wrogów pogromca,
Potężny, zasiadający na boskim tronie ze złota, 30
W ministrów swych otoczeniu i braci, niezwyciężony.
Na widok obu młodzieńców skromnych i pięknej postaci
Król Rama rzekł do Lakszmany, Siatrughny oraz Bharaty:
„Słuchajcie pieśni śpiewaków promiennych niczym bogowie,
Bogatej w słowa i treści!” – i śpiewać pięknie im kazał.
A oni pieśń dobrze znaną, przy dźwiękach winy, wyraźnie,
Donośnie, dźwięcznie i czysto, i słodko tam zaśpiewali.
Ta pieśń śpiewana wśród dworu, ciesząca uszy słuchaczy,
Rozkoszą była dla ciała, dla serca i dla umysłu.
„Ci muni, Lawa i Kusia, asceci o cechach królów,
Tak wiernie czyny me głoszą, szczęście dające – słuchajcie!” 35
A oni, słowami Ramy tak zachęceni, śpiewali,
Na szczyty kunsztu się wznosząc; zaś Rama wśród zgromadzenia
Całą swą duszą powoli pogrążył się w zasłuchaniu.

***

[1] Lawa i Kusia – synowie Ramy, urodzeni przez Sitę w pustelni Walmikiego, wychowywani przez mędrca.

[2] Paulastja – Rawana, wnuk Pulastji.

[3] siedmiu dźwiękach gamy

[4] wolnym, średnim i szybkim

[5] smak (rasa) – nastrój utworu, uczucie, jakie wywołuje; wyróżnia się osiem smaków – dodanego później i nie uznawanego przez wielu teoretyków sztuki smaku spokoju, jako dziewiątego, Ramajana także nie uwzględnia.

[6] braminów

[7] muńdża – Saccharum sara, wysoka trawa, rodzaj sitowia służący do wyplatania koszy.