9.30. Rozmowa Durjodhany

Sańdźaja rzekł:
1 Odeszli trzej rydwannicy, a wówczas Pandu synowie
dotarli nad to jezioro, gdzie Durjodhana przebywał.

2 Znaleźli, najlepszy z Kurów, jezioro to – Dwaipajanę,
dostrzegli zbiornik wód, które zagęścił syn Dhrytarasztry,
a wówczas rzekł Wasudewa* do sprawcy radości Kurów*:

3 „Popatrz, do czarów się uciekł w wodach tych syn Dhrytarasztry,
zagęścił je i spoczywa, niegroźny mu żaden człowiek.

4 Czerpiąc z niebiańskich iluzji, przebywa w wodach jeziora,
lecz choć podstępne zna sztuczki, przede mną żywy nie umknie.

5 Nawet gdyby go wspomagał w potyczce Dzierżyciel Wadźry*,
świat go zobaczy, Madhawo, jak martwy kończy tę walkę”.

Czcigodny Wasudewa rzekł:
6 Iluzję iluzjonisty zwalczaj iluzją, Bharato,
magika bić trzeba magią, w tym prawda tkwi, Judhiszthiro.

7 Czynem i sprytem przeróżnym użyj iluzji przy wodzie,
zabij, najlepszy z Bharatów, o duszy złej Sujodhanę.

8 Czynem i sprytem sam Indra zniszczył Danawów i Daitjów,
czynem i sprytem przeróżnym Przezacny* zniszczył Balego*.

9 Czynem i sprytem przed laty wielki demon Hiranjaksza,
później Hiranjakaśipu, obaj zostali zgładzeni*,
i Wrytra został zabity czynem*, to pewne jest, królu.

10 Także potomek Paulastji, demon imieniem Rawana,
z krewnymi i kompanami został zabity przez Ramę*;
gdy sposób wesprzesz czynami, w tym będzie tkwiła twa siła.

11 Czynem i sprytem już dawno przeze mnie został zabity
i wielki demon Taraka, i Wipraćitti waleczny*.

12 Ilwalę i Watapiego, i Triśirasa, o mężny,
Sundę oraz Upasundę też czyn i sposób zabiły*.

13 Przez sprytny czyn, o mocarny, Indra raduje się w niebie,
czyn ma potężną moc, królu, nic ponad to, Judhiszthiro.

14 Daitjowie i Danawowie, rakszasy i władcy ziemscy
przez czyn i spryt śmierć ponieśli, dlatego krocz ścieżką czynu.

Sańdźaja rzekł:
15 To rzekł srogiemu w swych ślubach Pandawie syn Wasudewy,
po czym syn Kunti przemówił, łagodnie się uśmiechając
do twego syna, mocarza, gdy ów był w wodzie, monarcho.

16 „Po cóż się zdecydowałeś, by w wodzie tkwić, Sujodhano,
gdyś śmierć zgotował kszatrijom i swemu rodowi, władco?

17 Wkroczyłeś dziś do jeziora, pragnąc ocalić swe życie,
lecz, królu, powstań do walki, walcz z nami, o Sujodhano!

18 Gdzie jest twa duma, twój honor, o najwspanialszy wśród mężów,
skoroś zagęścił te wody, bojąc się stanąć do walki?

19 Wszyscy mężowie na radach sławią cię jak bohatera,
na próżno, gdyż twój heroizm spoczywa, myślę, w tych wodach.

20 Powstań do walki, o królu, z rodu kszatrijów pochodzisz,
pamiętaj, żeś się urodził w rodzie niezwykłym – Kaurawów!

21 Skoro do rodu Kaurawów swą przynależność wysławiasz,
dlaczego w strachu przed walką kryjesz się w wodach jeziora?

22 Niewzięcie udziału w walce nie jest odwieczną prawością,
nie zyskasz nieba ucieczką z bitwy, niegodną szlachetnych.

23 Jak możesz chcieć wygrać wojnę, skoro odwlekasz jej koniec?
Wszak widzisz, jak giną w walce synowie, bracia, ojcowie,

24 powinowaci, druhowie, wujowie i inni krewni.
Będąc przyczyną ich śmierci, jak możesz siedzieć w jeziorze?

25 Fałszywie mówisz, Bharato, gdy chełpisz się bohaterstwem,
świat cały słyszy, szaleńcze, jak twierdzisz, żeś bohaterem.

26 Bo nigdy bohaterowie nie pierzchną na widok wroga.
Powiedz, z jakiego powodu porzucasz starcie, herosie?

27 Powstań i walcz, Sujodhano, odrzuć od siebie swą bojaźń,
gdyś sprawił, że wszyscy woje i twoi bracia polegli.

28 Nie może chwytać się życia teraz i myśleć o dharmie
taki jak ty, Sujodhano, strzegący dharmy* kszatrijów.

29 Gdy polegałeś na Karnie, Śakunim – synu Subali,
sądziłeś, żeś nieśmiertelny, nie znając siebie, tkwiąc w mrzonkach.

30 Choć wielki grzech popełniłeś, powstań do walki, Bharato;
jak ktoś, jak ty, w zaślepieniu mógłby pochwalać ucieczkę?

31 Gdzie się podziało twe męstwo, gdzie duma twa, Sujodhano,
gdzie odszedł twój duch bojowy, gdzie twoje głośne okrzyki?

32 Gdzie twoja biegłość łucznika, dlaczego leżysz w jeziorze?
Powstań do walki, Bharato, w zgodzie z prawością kszatrijów!

33 Albo pokonaj nas w boju i władaj ziemią, Bharato,
albo my cię zabijemy, a wówczas spoczniesz na ziemi.

34 To prawość twoja najwyższa, stworzył ją Stwórca czcigodny,
w zgodzie z tą prawdą postępuj, bądź królem, woju potężny!”.

Durjodhana rzekł:
35 Nie może dziwić nas, królu, że strach ogarnia żyjących,
lecz to nie strach o me życie sprawił, iż z boju uszedłem.

36 Straciłem rydwan, kołczany, stróże rydwanu polegli,
nie mam już druhów do walki, sam jeden cieszę się życiem.

37 Nie z chęci życia, ze strachu, nie ze strapienia, o władco,
wszedłem do wód tych jeziora, zrobiłem to z wyczerpania.

38 I ty odpocznij, Kauntejo, i ci, co kroczą za tobą,
a gdy ja wstanę, w potyczce spotkam się z wami wszystkimi.

Judhiszthira rzekł:
39 Wszyscyśmy już wypoczęli, gdy szukaliśmy cię długo,
teraz ty powstań do boju i tutaj walcz, Sujodhano.

40 Gdy synów Prythy zabijesz, ciesz się zasobnym królestwem,
gdy zginiesz przez nas zabity, osiągniesz świat bohaterów.

Durjodhana rzekł:
41 Ci, dumo Kuru, wśród Kurów, dla których pragnę zwycięstwa,
ci moi bracia, monarcho, zamordowani są wszyscy.

42 Nie zdołam znów się radować ziemią wyzutą z klejnotów –
byków-kszatrijów zabitych, ziemią podobną do wdowy.

43 Lecz nawet dziś mam nadzieję zwyciężyć cię, Judhiszthiro,
gdy zniszczę, byku Bharatów, siłę Pańćalów, Pandawów.

44 Choć teraz, jak sądzę, nie mam żadnego celu, by walczyć,
gdy zginął Drona i Karna, gdy dziad* nasz został pobity.

45 Niech cała ziemia ta, królu, już teraz stanie się twoja,
bo jakiż król chciałby władać królestwem, nie mając druhów.

46 Gdy przyjaciele zabici, synowie, bracia, ojcowie,
gdyście mi skradli królestwo, któż chciałby żyć w takim stanie?

47 Odejdę zatem do lasu w zwierzęcą skórę odziany,
bo nie ma szczęścia w królestwie, gdy sprzymierzeńcy zginęli.

48 Większość mych krewnych zabito, konie i słonie zabito,
oto jest ziemia twa, królu, ciesz się nią wolny od zgryzot.

49 Ja zaś odejdę do lasu odziany w skórę jelenią,
nie ma dziś we mnie pragnienia, by żyć, gdym jest zwyciężony.

50 Hej, Indro królów, ty ciesz się ziemią z martwymi władcami,
bez wojów, wyzutą z bogactw, bez fortec, jak tego pragniesz.

Judhiszthira rzekł:
51 Nie podnoś jęków żałosnych, będąc w tej wodzie, mój drogi,
nie po to rozum mam, królu, bym cenił pianie koguta.

52 Nawet jeżeli moc miałbyś, by dać mi coś, Sujodhano,
ja nie chciałbym władać ziemią, gdy ty mi ją podarujesz.

53 Ziemi tej danej przez ciebie nie wezmę, bo to nieprawość*,
nie jest prawością* kszatriji otrzymowanie podarków.

54 Nie pragnę zatem tych włości rozległych, gdy mi je oddasz,
ziemia ta będzie mnie cieszyć, kiedy pokonam cię w walce.

55–57 Nie będąc panem tej ziemi, dlaczego chcesz ją darować?
Dlaczego ziemi tej, królu, nie darowałeś nam wówczas,
gdy staraliśmy się o nią prawnie, by pokój był w rodzie?
Choć odrzuciłeś poselstwo Warszneji* o wielkiej sile,
dlaczego teraz ją dajesz? Skąd ta niestałość w twych myślach?
Jaki rozsądny monarcha pragnąłby ziemię darować?

58 Nie masz dziś, chlubo Kaurawów, mocy, by ziemię darować,
ani odebrać ją siłą, jak możesz chcieć dać ją, królu?
Gdy mnie więc w starciu pokonasz, rządź ziemią – dawczynią bogactw.

59 Wcześniej nie chciałeś mi, panie, dać nawet takiego skrawka,
jaki by mógł czubek igły przebić, czcigodny Bharato.

60 Dlaczego teraz mi dajesz ziemię, choć wcześniej nie chciałeś
oddać tej igłą przebitej? Teraz porzucasz ją całą?

61 Jakiż to głupiec orzeka, że ziemię odda wrogowi,
gdy zdobył władzę nad ziemią i kiedy nad nią panował?

62 Lecz ty w swej czystej głupocie nie widzisz, że jesteś głupcem.
Choć pragniesz ziemię darować, dziś już rozstaniesz się z życiem.

63 Albo pokonaj nas w boju i władaj ziemią, Bharato,
albo my cię zabijemy i krocz ku światom najwyższym!

64 Jeśli i ty, i ja, królu, obaj wciąż żywi będziemy,
wątpliwość pewnie ogarnie wszystkich, kto z nas jest zwycięzcą.

65 Życie twe, o bezrozumny, teraz ode mnie zależy,
jeśli chciał będę – żyć będziesz, lecz życia godzien nie jesteś.

66 Starałeś się nadzwyczajnie, byśmy zostali spaleni,
słałeś jadowite węże, chciałeś nas otruć, utopić*.
Zrobiłeś krzywdę nam, królu, gdy nam zabrałeś królestwo.

67 Z tego powodu, grzeszniku, nie zasługujesz na życie.
Podnieś się, powstań do walki, to ci przyniesie pomyślność.

Sańdźaja rzekł:
68 Tak to różnymi słowami raz po raz mowy zwycięskie
wypowiadali mężowie to tu, to tam, o monarcho.