9.64. Wyświęcenie Aśwatthamana

Sańdźaja rzekł:
1–2 Gdy im posłańcy donieśli, że Durjodhana padł w boju,
ci żywi wciąż z wojsk Kaurawów na wielkich rydwanach, królu,
choć pełni ran od strzał ostrych, od maczug, włóczni, oszczepów,
i Aśwatthaman, i Krypa, i Krytawarman z Satwatów
w pośpiechu na rączych koniach dotarli na miejsce starcia.

3 Dostrzegli tam, że szlachetny padł Dhartarasztra jak w lesie
śala, olbrzymich rozmiarów drzewo przez wiatr roztrzaskane.

4 Widzieli go, jak na ziemi skręca się, jak krwią ocieka,
jak gdyby wielki słoń w lesie padł, gdy myśliwy go zranił.

5 Wił się w konwulsjach bez przerwy, strumienie krwi zeń ściekały,
jak gdyby niespodziewanie słoneczny dysk spadł na ziemię.

6 Był jak ocean wyschnięty przez poryw wielkiego wichru,
jak krąg Księżyca na niebie, w pełni, przez mgłę przesłonięty.

7 W kurzu tkwił wielkoramienny, mężny jak słoń, ze stron wszystkich
obległy go mięsożerne, straszliwe hordy upiorów,
jak słudzy pożądający majątku wielkiego władcy.

8 Na czole brwi swoje zmarszczył, z gniewu oczami przewracał,
mąż-tygrys wściekłości pełen jak tygrys padł powalony.

9 Dostrzegli wielcy łucznicy, Krypa i inni z rydwanów
króla, jak leży na ziemi i bezwład wszystkich ogarnął.

10 Zeszli ze swoich rydwanów i popędzili do króla,
wbijając wzrok w Durjodhanę, wszyscy usiedli na ziemi.

11 Wówczas syn Drony*, o władco, z oczami we łzach, wzdychając,
rzekł do pierwszego z Bharatów, pana monarchów ziem wszelkich:

12 „Z pewnością w tym świecie ludzi nic nie jest niepokonane,
skoro ty, mężu-tygrysie, leżysz i kurz cię pokrywa.

13 Skoro ty byłeś monarchą i całą ziemią władałeś,
jak możesz dziś, Indro królów, tkwić w tym samotnym pustkowiu?

14 Nie widzę tu Duhśasany, Karny na wielkim rydwanie,
ani żadnego z twych druhów – dlaczego, byku Bharatów?

15 Z pewnością trudno jest poznać, gdzie ścieżka śmierci prowadzi,
skoro ty, o panie ludów, leżysz i kurz cię okrywa.

16 Tyś, wrogów zabójca, kroczył na czele dowódców armii,
teraz piach gryziesz i trawę, popatrz, jak czas się obraca.

17 Gdzie twój błyszczący parasol, gdzie wachlarz twój, panie ziemi,
gdzie twoja armia odeszła wielka, największy z przywódców?

18 Niełatwo pojąć tę ścieżkę w kontekście przyczyny zdarzeń,
skoro stan taki cię dopadł, chociażeś był mędrcem świata.

19 Łatwo jest dostrzec niepewną pomyślność wszystkich śmiertelnych,
widząc tak wielki upadek pana, co z Śakrą* się mierzył”.

20 Gdy słowa jego usłyszał, przygnębionego niezwykle,
syn twój wygłosił te słowa stosowne do czasu, królu.

21 Oczy oczyścił rękoma, znów łzy lał z bólu zrodzone
i rzekł do wszystkich tych mężów z Krypą na czele, pan ludów:

22 „Prawo śmiertelnych, jak mówią, przez Stwórcę jest zarządzone,
zagłada istot wszelakich jest skutkiem obrotu czasu.

23 Zagłada ta mnie dopadła na waszych oczach, panowie,
ja, który ziemią władałem, w takim się stanie znalazłem.

24 Na szczęście przed nikim w walce, w niepomyślnościach nie pierzchłem,
na szczęście podstępem jeno pobili mnie ci grzesznicy.

25 Pragnący walczyć, na szczęście zawsze odważnie kroczyłem,
na szczęście polegli ze mną krewni i moi druhowie.

26 Na szczęście was widzę wolnych od tej zagłady ludzkości,
szczęśliwych i w pełni sprawnych, co wielką radość mi sprawia.

27 Nie rozpaczajcie, panowie, z przyjaźni po mojej stracie,
bo jeśli Wedy są ważne, ja zyskam światy zwycięzców.

28 Jestem świadomy potęgi Kryszny o blasku bezmiernym,
lecz i on mnie nie powstrzymał przed służbą prawu kszatrijów.

29 To prawo ja wypełniłem, nie trzeba za mną rozpaczać,
panowie słusznie czynili zgodnie ze swym przekonaniem,
zawsze chcąc mego zwycięstwa, lecz trudno zwieść przeznaczenie”.

30 Gdy słowa te wypowiedział, a oczy od łez miał pełne
zamilkł, o Indro wśród królów, niezmiernie z bólu cierpiący.

31 A widząc króla w tym stanie, pełnego łez i nieszczęścia,
syn Drony płonął od gniewu jak ogień u kresu świata.

32 Wściekłością tak ogarnięty, jedną dłoń drugą ściskając,
sam słowa te rzekł do króla głosem od łez zachrypniętym:

33 „Ojca mojego zabili nędznicy czynem podstępnym,
lecz jego los mnie nie spala tak jak twój los dzisiaj, królu.

34 Wysłuchaj słów moich, panie, bo mówię je w zgodzie z prawdą,
z zasługą ofiar, darami, prawością i dobrym czynem.

35 Ja dzisiaj wszystkich Pańćalów, choćby tam był Wasudewa,
ze wszystkich sił moich poślę do króla zmarłych domostwa;
panie mój, o wielki królu, proszę, byś dał mi swą zgodę”.

36 Kiedy usłyszał Kaurawa słowa te Drony potomka,
które mu radość sprawiły w sercu, powiedział do Krypy:
„Przynieś mi, nauczycielu, czym prędzej dzban pełen wody!”.

37 Posłuchał, co król powiedział, najlepszy spośród braminów
i, wziąwszy dzban pełen wody, powrócił prosto do króla.

38 Syn twój tak wówczas powiedział, monarcho, o panie ludów:
„Cześć ci, najlepszy z braminów, jeśli chcesz mojej radości,
niechaj obejmie dowództwo syn Drony, z mego rozkazu!

39 Na rozkaz króla i bramin niech walczy, zwłaszcza gdy kroczy
ścieżką prawości kszatrijów, wiedzą to znawcy prawości”.

40 Gdy słowa króla usłyszał, wnet Krypa, syn Śaradwanta,
z rozkazu króla wyświęcił na wodza potomka Drony*.

41 Ów wyświęcony, o królu, objął pierwszego z monarchów
i odszedł, ryk lwi wydając, który we wszystkich brzmiał stronach.

42 A Durjodhana, o królu, skąpany we krwi kałużach
tam noc tę przepędził, która strach niesie wszystkim stworzeniom.

43 Odeszli szybko ci woje z tej starć areny, o królu,
serca ich drgały z udręki w bezwładzie i niepokoju.