9.62. Powrót Kryszny

Dźanamedźaja rzekł:
1 W jakim celu tygrys królów, Król Prawości–Judhiszthira,
wysłał prosto do Gandhari Wasudewę, kata wrogów?

2 Kiedy dawniej u Kaurawów Kryszna był, by zyskać pokój,
nie osiągnął swego celu, przeto wojna ta nastała.

3 Gdy zginęli wojownicy, gdy pobito Durjodhanę,
gdy w wyniku walki ziemia jest Pandawy bez rywala,

4 gdy Kaurawów obóz pusty, gdy król zyskał wielką chwałę,
jakiż powód był, braminie, by znów udał się tam Kryszna?

5 Nie sądzę, braminie, żeby powód tego był nieznaczny,
gdy poszedł tam Niezmierzony, sam Pobudzający Ludzi.

6 Wszystko zatem mi opowiedz, najlepszy wśród ofiarników,
o przyczynie tej, braminie, podjęcia się tego dzieła.

Waiśampajana rzekł*:
7 Godne ciebie jest pytanie, które mi zadajesz, królu,
opowiem ci szczegółowo, jak było, Bharatów byku.

8–9 Widząc w bitwie Durjodhanę, Dhartarasztrę wielkiej siły
pobitego wbrew regułom, czego Bhima się dopuścił,
widząc, że ów przez nieprawość poległ w bitwie na maczugi,
Judhiszthira, wielki królu, bardzo mocno się przeraził.

10 Myślał o wspaniałej wielce Gandhari, ascetce przedniej,
że asceza jej straszliwa nawet trójświat może spalić.

11 Gdy rozmyślał nad tym, wówczas doszedł do takiego wniosku,
że nim dotrze, płomień gniewu Gandhari należy stłumić.

12 „Bo ta, słysząc o zabójstwie synów przez nas dokonanym,
wściekła, spali nas na popiół ogniem swojego umysłu.

13 Jak nieszczęście to dotkliwe pokona Gandhari w sobie,
słysząc, że jej syn rycerski podstępem pobity został?”.

14 Przez czas dłuższy tak rozmyślał pełen smutku, przerażenia,
po czym rzekł do Wasudewy w taki sposób Król Prawości:

15 „Z łaski twojej, o Gowindo, królestwo bez żadnych cierni
zdobyliśmy, chociaż w myślach naszych było niezdobyte.

16 Widziałem, wielkoramienny, jak w jeżącej włosy walce
dotkliwe musiałeś znosić ciosy, Radości Jadawów.

17 Tak jak dawniej w walce bogów i asurów prowadzonej,
by zabić rywali bogów, ty w zwycięstwie dopomogłeś,

18 tak i nam, wielkoramienny, pomogłeś, Nieporuszony,
jako woźnica, Warsznejo, chroniłeś nas, o czcigodny!

19 Gdybyś nie był opiekunem Phalguny w tej wielkiej wojnie,
jak mógłby w otchłani armii on zwycięsko wyjść z potyczek?

20 Liczne uderzenia maczug, ciosy pałami z żelaza,
włóczniami i oszczepami, dzidami i toporami,

21 szorstkie słowa też znosiłeś, pragnąc naszej pomyślności;
wszystko to owocne było, gdyż padł Durjodhana, panie.

22–23 Świadom bądź Gandhari gniewu, Madhawo wielkoramienny,
bo ta, zawsze znamienita, wychudła w ascezie srogiej,
o zabójstwie synów, wnuków słysząc, pewnie nas spopieli;
sądzę, że czas nadszedł, mężny, by złagodzić gniew Gandhari.

24 Jakiż mąż, najlepszy z mężów, inny niż ty może spojrzeć
na płonącooką z gniewu, wyschłą po utracie synów?

25 Sądzę, że to dobry pomysł, byś podążył tam, Madhawo,
by uśmierzyć, kacie wrogów, Gandhari płonącą gniewem.

26 Ty stwarzasz, ty zmieniasz światy, tyś przyczyną, tyś zniszczeniem,
dzięki rozumnym, rozsądnym słowom, które czas przynosi,

27 wkrótce ty, mądrości pełen, załagodzisz gniew Gandhari;
będzie tam też nasz czcigodny Kryszna – dziad ze strony ojca*.

28 Doszczętnie, wielkoramienny, musisz stłumić gniew Gandhari
dla Pandawów pomyślności, o najlepszy wśród Satwatów!”.

29 Słysząc słowa Króla Prawa, wspaniały potomek Jadu
przywołał Darukę, mówiąc: „Szykuj rydwan do podróży!”.

30 Daruka usłyszał słowa, które wyrzekł Bujnowłosy,
szybko przygotował rydwan Keśawie* wielkodusznemu.

31 Na rydwan ten wszedł najlepszy z Jadawów, zabójca wrogów,
po czym do Hastinapury pospieszył Keśawa mężny.

32 Jechał Madhawa czcigodny na rydwanie, wielki królu,
a dotarłszy, wszedł do miasta, które nazwę ma od słonia.

33 Gdy bohater wkroczył, miasto brzmiało hukiem jego wozu,
a gdy dostrzegł Dhrytarasztrę, zszedł z rydwanu wspaniałego.

34 Wkroczył mąż czystego serca do pałacu Dhrytarasztry
i zobaczył, że już wcześniej dotarł tam najlepszy z wieszczów*.

35 Dotknął stóp Kryszny i króla ten Pobudzający Ludzi
i spokojnie Bujnowłosy nisko skłonił się Gandhari.

36 Po czym najlepszy z Jadawów, Adhokszadźa*, chwycił rękę
Dhrytarasztry i donośnie wznosił lament razem z królem.

37 Łzy przez krótką chwilę ronił, które smutek jego zrodził,
wodą oczy swoje przemył, sączył wodę, jak ryt każe,
i z pokorą rzekł te słowa Dhrytarasztrze kat swych wrogów:

38 „Nic, Bharato, nie jest obce tobie – przeszłość ani przyszłość –
dobrze znana jest ci, panie, okoliczność przeznaczenia.

39 Wiesz, że wszyscy Pandawowie, których serca są ci korne,
nie chcieli wyniszczyć rodu ani rycerskiego stanu.

40 Cierpliwy, oddany prawu, przestrzegał umowy z braćmi
podstępem pokonanymi w kości, odszedł mieszkać w lesie*.

41 Niepoznani żyć musieli w ukryciu, w domostwach różnych,
inne, liczne przeciwności znosząc, jakby wciąż bezsilni.

42 Gdy bitwa się zaczynała, ja do ciebie sam przybyłem
i wśród wszystkich twoich ludzi o pięć wiosek poprosiłem.

43 Ty, nękany przeznaczeniem, nie oddałeś ich z chciwości,
z twojej winy, panie ludów, poległ cały ród kszatrijów.

44 Bhiszma, Somadatta z Baktrów, Krypa, Drona i syn Drony,
Widura mądrości pełen, wszyscy oni cię prosili
stale, byś podtrzymał pokój, tyś nie przystał jednak na to.

45 Kim owładnie przeznaczenie, ten, Bharato jest mamiony,
tak jak ty w przeszłości, panie, gdy tę kwestię podnoszono.

46 To jest jarzmo przeznaczenia, nic innego, los tu panem,
dlatego nie zrzucaj winy na Pandawów, wielki królu.

47 Ni małej przewiny nie ma u Pandawów wielkodusznych
pod względem prawości, reguł, emocji, dręczący wroga.

48 Gdy zrozumiesz, że to wszystko jest owocem twoich błędów,
nie przystoi ci, byś, panie, na Pandawów się oburzał.

49 Ród*, dynastia, ryt zaduszny, wszystko, co jest w gestii synów
wobec ciebie i Gandhari dziś spoczywa na Pandawach.

50 Kiedy wszystko to rozważysz, także swoje zaniedbania,
myśl życzliwie o Pandawach, cześć ci, byku wśród Bharatów.

51 Wiesz także, wielkoramienny, o miłości i oddaniu
Króla Prawa wobec ciebie z serca, tygrysie Bharatów.

52 Choć do rzezi doprowadził wrogów zło wyrządzających,
dzień i noc go smutek pali, nie znajduje pocieszenia.

53 Nad tobą, tygrysie mężów, i Gandhari przewspaniałą
boleje, Bharato wielki, spokoju nie może znaleźć.

54 Największej skromności pełen nie przychodzi sam do ciebie
dręczonego stratą synów, gdyż twój rozum mącą zmysły”.

55 Gdy to rzekł do Dhrytarasztry pierwszy z Jadów, wielki królu,
zwrócił się z prześwietą mową do Gandhari wyschłej z bólu:

56 „Córko Subali cnotliwa, posłuchaj, co rzec ci pragnę,
dzisiaj nie ma na tym świecie równej ci kobiety, świetna.

57 Wiem, bo byłem tam, królowo, jaką mowę w sali zebrań
o prawości i pożytku pomyślną dla obu stronnictw
rzekłaś, szlachetna, lecz wówczas nie słuchali cię synowie.

58 Żądny zwycięstw Durjodhana usłyszał twe szorstkie słowa:
»Posłuchaj słów moich, głupcze, gdzie jest prawość, tam zwycięstwo«.

59 Twoje słowa, córko króla, oto właśnie się ziszczają,
wiedząc o tym, o szlachetna, nie pogrążaj serca w bólu,
nie skłaniaj umysłu swego ku Pandawów wyniszczeniu.

60 Możesz ziemię, znakomita, byty zmienne i stabilne
spalić siłą swej ascezy, płonącym wściekłości okiem”.

61 Słysząc słowa Wasudewy, Gandhari odrzekła wówczas:
„Właśnie tak, wielkoramienny, jest jak mówisz, Bujnowłosy.

62 Spalają mnie me nieszczęścia, umysł mój jest rozedrgany,
lecz gdy słyszę twoje słowa, Kryszno, staje się stabilny.

63 Dla ślepego i starego króla, który stracił synów,
tyś schronieniem i herosi Pandawowie, pierwszy z ludzi”.

64 Kiedy słowa te wyrzekła, swe oblicze szatą skryła
i roniła łzy Gandhari, którą ból po synach palił.

65 A wówczas wielkoramienny Keśawa wychudłą z bólu
koił, mężny, swoją mową, którą wspierał swym rozsądkiem.

66 Gdy ukoił już Madhawa Gandhari i Dhrytarasztrę,
świadom stał się przedsięwzięcia, które Drony syn szykował*.

67 Powstał więc w pośpiechu wówczas, głową do stóp Dwaipajany
skłaniając się, Indro królów, rzekł te słowa do Kaurawy:

68 „Żegnam cię, najlepszy z Kurów, nie pogrążaj serca w bólu,
grzeszny zamiar ma syn Drony, przeto wstałem tak gwałtownie,
rozpoznałem jego zamysł – chce Pandawów zabić w nocy”.

69 Kiedy słowa te usłyszał Dhrytarasztra wielkoręki,
wraz z Gandhari tak powiedział Keśawie, Keśina* katu:

70 „Jedź co tchu, wielkoramienny, by Pandawów uratować,
obym znów cię szybko spotkał, o Pobudzający Ludzi”.
Odjechał więc wraz z Daruką pospiesznie Nieporuszony.

71 Gdy odjechał Wasudewa, Wjasa przez świat cały czczony,
o bezmiernym duchu, koił Dhrytarasztrę, władcę ludzi.

72 Wasudewa prawy duchem odszedł, gdy swą misję spełnił,
z Miasta Słonia* do obozu, by Pandawów spotkać, królu.

73 Przybył do obozu nocą, udał się wprost do Pandawów
i zrelacjonował wszystko, zajmując wśród nich swe miejsce.