Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
9. Księga Śalji (śalya-parvan)
***
9.29-53 Księga podróży do miejsc pielgrzymek
(rāma-tīrtha-yātrā)
9.51. Opowieść o starej dziewicy
Streszczenie rozdziału:
tatrāpi dattvā vasu rauhiṇeyo mahābalaḥ keśavapūrvajo 'tha |
jagāma tīrthaṃ muditaḥ krameṇa khyātaṃ mahad vṛddhakanyā sma yatra ||9.50.51||
janamejaya uvāca
kathaṃ kumārī bhagavaṃs tapoyuktā hy abhūt purā |
kimarthaṃ ca tapas tepe ko vāsyā niyamo 'bhavat ||9.51.1||
suduṣkaram idaṃ brahmaṃs tvattaḥ śrutam anuttamam |
ākhyāhi tattvam akhilaṃ yathā tapasi sā sthitā ||9.51.2||
vaiśaṃpāyana uvāca
ṛṣir āsīn mahāvīryaḥ kuṇir gārgyo mahāyaśāḥ |
sa taptvā vipulaṃ rājaṃs tapo vai tapatāṃ varaḥ |
mānasīṃ sa sutāṃ subhrūṃ samutpāditavān vibhuḥ ||9.51.3||
tāṃ ca dṛṣṭvā bhṛśaṃ prītaḥ kuṇir gārgyo mahāyaśāḥ |
jagāma tridivaṃ rājan saṃtyajyeha kalevaram ||9.51.4||
subhrūḥ sā hy atha kalyāṇī puṇḍarīkanibhekṣaṇā |
mahatā tapasogreṇa kṛtvāśramam aninditā ||9.51.5||
upavāsaiḥ pūjayantī pitṝn devāṃś ca sā purā |
tasyās tu tapasogreṇa mahān kālo 'tyagān nṛpa ||9.51.6||
sā pitrā dīyamānāpi bhartre naicchad aninditā |
ātmanaḥ sadṛśaṃ sā tu bhartāraṃ nānvapaśyata ||9.51.7||
tataḥ sā tapasogreṇa pīḍayitvātmanas tanum |
pitṛdevārcanaratā babhūva vijane vane ||9.51.8||
sātmānaṃ manyamānāpi kṛtakṛtyaṃ śramānvitā |
vārddhakena ca rājendra tapasā caiva karśitā ||9.51.9||
sā nāśakad yadā gantuṃ padāt padam api svayam |
cakāra gamane buddhiṃ paralokāya vai tadā ||9.51.10||
moktukāmāṃ tu tāṃ dṛṣṭvā śarīraṃ nārado 'bravīt |
asaṃskṛtāyāḥ kanyāyāḥ kuto lokās tavānaghe ||9.51.11||
evaṃ hi śrutam asmābhir devaloke mahāvrate |
tapaḥ paramakaṃ prāptaṃ na tu lokās tvayā jitāḥ ||9.51.12||
tan nāradavacaḥ śrutvā sābravīd ṛṣisaṃsadi |
tapaso 'rdhaṃ prayacchāmi pāṇigrāhasya sattamāḥ ||9.51.13||
ity ukte cāsyā jagrāha pāṇiṃ gālavasaṃbhavaḥ |
ṛṣiḥ prāk śṛṅgavān nāma samayaṃ cedam abravīt ||9.51.14||
samayena tavādyāhaṃ pāṇiṃ sprakṣyāmi śobhane |
yady ekarātraṃ vastavyaṃ tvayā saha mayeti ha ||9.51.15||
tatheti sā pratiśrutya tasmai pāṇiṃ dadau tadā |
cakre ca pāṇigrahaṇaṃ tasyodvāhaṃ ca gālaviḥ ||9.51.16||
sā rātrāv abhavad rājaṃs taruṇī devavarṇinī |
divyābharaṇavastrā ca divyasraganulepanā ||9.51.17||
tāṃ dṛṣṭvā gālaviḥ prīto dīpayantīm ivātmanā |
uvāsa ca kṣapām ekāṃ prabhāte sābravīc ca tam ||9.51.18||
yas tvayā samayo vipra kṛto me tapatāṃ vara |
tenoṣitāsmi bhadraṃ te svasti te 'stu vrajāmy aham ||9.51.19||
sānujñātābravīd bhūyo yo 'smiṃs tīrthe samāhitaḥ |
vatsyate rajanīm ekāṃ tarpayitvā divaukasaḥ ||9.51.20||
catvāriṃśatam aṣṭau ca dve cāṣṭau samyag ācaret |
yo brahmacaryaṃ varṣāṇi phalaṃ tasya labheta saḥ |
evam uktvā tataḥ sādhvī dehaṃ tyaktvā divaṃ gatā ||9.51.21||
ṛṣir apy abhavad dīnas tasyā rūpaṃ vicintayan |
samayena tapo 'rdhaṃ ca kṛcchrāt pratigṛhītavān ||9.51.22||
sādhayitvā tadātmānaṃ tasyāḥ sa gatim anvayāt |
duḥkhito bharataśreṣṭha tasyā rūpabalātkṛtaḥ |
etat te vṛddhakanyāyā vyākhyātaṃ caritaṃ mahat ||9.51.23||
tatrasthaś cāpi śuśrāva hataṃ śalyaṃ halāyudhaḥ |
tatrāpi dattvā dānāni dvijātibhyaḥ paraṃtapa |
śuśoca śalyaṃ saṃgrāme nihataṃ pāṇḍavais tadā ||9.51.24||
samantapañcakadvārāt tato niṣkramya mādhavaḥ |
papraccharṣigaṇān rāmaḥ kurukṣetrasya yat phalam ||9.51.25||
te pṛṣṭā yadusiṃhena kurukṣetraphalaṃ vibho |
samācakhyur mahātmānas tasmai sarvaṃ yathātatham ||9.51.26||
Dźanamedźaja rzekł:
1 Panie, czemuż ta dziewczyna pokut ongiś przestrzegała?
Jaki cel był jej ascezy? Jakie śluby przysięgała?
2 Rzekłeś, że pokuta była niezrównana, wielce trudna.
Mów w szczegółach a rzetelnie o tym, jak w ascezie trwała.
Waiśampajana rzekł:
3 Był raz wieszcz o wielkim męstwie Kuni Gargja, wielkiej sławy.
Ten najpierwszy wśród ascetów ascezę uprawiał srogą
i raz stworzył z swojej myśli cudną córę pięknobrewą.
4 Kuni Gargja wielkiej sławy, gdy ją ujrzał, się ucieszył.
Kiedy ciało tu porzucił, poszedł do trzeciego nieba.
5 Ta przepiękna pięknobrewa, o lotosu kształtu oczach,
nienaganna tu stworzyła erem srogą swą ascezą.
6 Postami wielbiła przodków oraz bogów w dawnych czasach
i na srogiej tej ascezie nader długi czas spędziła.
7 Choć jej ojciec wybrał męża, ona jednak go nie chciała,
oblubieńca, co jej równy, nienaganna więc szukała.
8 Ciało swoje udręczając pokutami straszliwymi,
rada z czczenia przodków, bogów w odludnym mieszkała lesie.
9 Wyniszczona pokutami i podeszłym wiekiem, królu,
za spełnioną się uznała, chociaż stale się trudziła.
10 Kiedy sama już nie mogła i jednego zrobić kroku,
w sercu swym postanowiła pójść do świata najwyższego.
11 Rzekł Narada, kiedy ujrzał, że porzucić pragnie ciało:
„O bezgrzeszna, jakie światy sięgnąć śmiesz bez sakramentu?
12 Słyszeliśmy to w niebiosach, o oddana wielkim ślubom,
chociaż żar twój jest olbrzymi, boskich światów nie zdobyłaś”.
13 Słysząc słowa te Narady, rzekła na zebraniu wieszczów:
„Dam połowę swej ascezy temu, który mnie poślubi”.
14 Gdy to rzekła, syn Galawy, wieszcz nazwany Śryngawantem
ją poślubił, ale wcześniej, układ jej zaproponował:
15 „Dzisiaj wezmę twoją rękę, jednak przy tym ustaleniu:
Tylko jedną noc przepędzę razem z tobą, o szlachetna”.
16 „Niech tak będzie” obiecując, swoją rękę mu oddała.
Syn Galawy ją poślubił i do domu zaprowadził.
17 Podczas nocy znów się stała młodziutką, o boskiej cerze,
w cudnych szatach, w wieniec strojną, pachnidłami namaszczoną.
18 Gdy ją ujrzał syn Galawy blaskiem wnętrza rozświetloną,
w szczęściu jedną noc z nią spędził, o poranku tak mu rzekła:
19 „Wypełniła się umowa, braminie z ascetów pierwszy,
dzięki niej się zespoliłam, dobro z tobą, ja odchodzę”.
20 Gdy zezwolił, jeszcze rzekła: „Każdy, kto w tym świętym brodzie
choćby jedną noc przepędzi, libacje niebianom lejąc,
21 ten zdobędzie taki owoc, jak pełniący ślub studencki
przez czterdzieści lat i osiem, i lat dziesięć, a dokładnie”.
Po tych słowach porzuciła ciało swe, do niebios poszła.
22 Wieszcz, wspomniawszy jej kształt cudny, w smutku wielkim się pogrążył,
z bólem przyjął pół ascezy, co ją zdobył tą umową.
23 Zapanował wnet nad sobą i podążył prosto za nią,
jej pięknością pokonany cierpiał, o z Bharatów pierwszy.
Oto ci opowiedziałem klechdę o dziewicy starej.
24 W owym miejscu Dzierżca Pługu zwiedział się o śmierci Śalji.
Dawszy tam obfite dary dwójzrodzonym, gromco wrogów,
rozpaczał nad losem króla, zmożonego przez Pandawów.
25 Przeszedł Rama z rodu Madhu wąwóz Samantapańćaki
i zebranych pytał wieszczów o zasługi pola Kurów.
26 Gdy lew Jadów ich zapytał o owoce pola Kurów,
wielcy duchem zgodnie z rzeczą wszystko o nich mu wieścili.