10.2. Mowa Krypy

Krypa rzekł:
1 O potężny, wysłuchałem całej mowy twej rozumnej,
teraz zaś, wielkoramienny, kilku moich słów posłuchaj.

2 Wszyscy ludzie są związani, podlegają dwóm czynnikom:
i boskiemu przeznaczeniu, i ludzkiemu wysiłkowi,
nie przewyższa nic tej dwójki*.

3 Samo boskie przeznaczenie nie dopełni naszych czynów
ani sam wysiłek ludzki, sukces tkwi w ich zjednoczeniu.

4 Wszystkie cele nędzne, wzniosłe są spętane przez tę dwójkę,
aktywność czy wyrzeczenie też tak zawsze się postrzega.

5 Gdy na górską skałę pada deszcz, czy wówczas rodzi owoc?
A na zaorane pole, gdy nie pada, rodzi owoc?

6 Próżny trud, gdy los nie sprzyja, czcza przychylność przeznaczenia,
kiedy trud jest niepodjęty, gdzież wątpliwość w tym, co rzekłem?

7 Jak nasiono może wydać plon obfity, gdy bóg ześle
deszcz na uprawiane pole, tak jest z ludzką pomyślnością.

8 Z tych dwóch boskie przeznaczenie działa jak zadecyduje,
zgodnie ze swą własną wolą. Mądrzy jednak wspomagani
przez umiejętności własne trudzą się wysiłkiem ludzkim.

9 Przez tę dwójkę są spełniane wszelkie cele ludzkich działań,
bo tak właśnie się postrzega i tych, którzy są aktywni,
i tych, co się wyrzekają świata, byku pośród mężów.

10 Trud człowieka przedsięwzięty kwitnie dzięki przeznaczeniu
i stąd także się wywodzi owoc czynu jego sprawcy.

11 Lecz wysiłek pilnych ludzi bez boskiego przeznaczenia,
właściwie spełniony nawet, okazuje się jałowy.

12 W kwestii tej ci z ludzi, którzy są leniwi i bezmyślni,
ci wysiłkiem pogardzają, mądrzy temu nie sprzyjają.

13 Bo najczęściej czyn podjęty nie jest w świecie bezowocny,
lecz gdy czyn jest niepodjęty, cierpienie – to wielki owoc.

14 Trudno dwóch tych spotkać: tego, kto nie podejmując trudu,
coś przypadkiem zyskać może, albo tego, kto nie zyska
nic, choć trud swój podejmuje.

15 Życie wieść potrafi pilny, gnuśny nie osiągnie szczęścia,
bo najczęściej na tym świecie pilni pomyślności pragną.

16 Gdy człek pilny, choć aktywny, nie zyska owocu czynu,
nie należy go potępiać, także on ku prawdzie zmierza.

17 Kto nie podejmując czynu, zyska w świecie owoc znoju,
na wyrzuty się naraża, zwykle jest znienawidzony.

18 Kto więc bez poszanowania tej reguły, wbrew niej żyje,
ten wyrządza krzywdę sobie, mądrzy tak nie postępują.

19 Bez ludzkiego trudu albo bez boskiego przeznaczenia –
dwóch tych bodźców – bezowocne będzie każde przedsięwzięcie.
Bo czyn bez ludzkiego trudu nie rozkwitnie na tym świecie.

20 A kto bóstwa czcząc, właściwie pragnie cele swe osiągnąć,
prawy jest i przedsiębiorczy, ten nie trudzi się na próżno.

21 Słuszny trud też podejmuje ten, kto respektuje starszych,
rad ich słucha i wprowadza w życie ich pomyślne słowa.

22 Bo wysiłki podejmując, zawsze radzić się należy
starszych, poważanych ludzi, oni w człeka przedsięwzięciu
stają się najlepszym źródłem, sukces – twierdzą – tkwi w tym źródle.

23 Kto więc słów słuchając starszych, podejmuje swe wysiłki,
ten niebawem uzyskuje słuszny owoc tych wysiłków.

24 Człowiek, który pragnie zysków przez namiętność, gniew, strach, żądzę,
pełen wyniosłości, wzgardy, szybko traci swą pomyślność.

25 To był zamysł Durjodhany, chciwego, krótkowzrocznego,
z zaślepienia przedsięwzięty, niewsparty, nieprzemyślany.

26 Nie szanując rad życzliwych, niegodziwców rad słuchając,
odwodzony, stał się wrogiem Pandawów cnotliwych wielce.

27 Dawniej już nadmiernie wrogi nie był w stanie się ukorzyć,
spalał go chybiony zamysł, gdy nie słuchał słów przyjaciół.

28 A skoro i my poszliśmy w ślad za grzesznym tym człowiekiem,
także nas dosięga wielce to nieszczęście przeokropne.

29 Rozum mój także i teraz porażony tą tragedią
nie dostrzega mego dobra, mimo iż go szukam w myślach.

30 Człowiek zabłąkany bowiem winien radzić się przyjaciół
światłych i niech postępuje zgodnie z tym, co mu powiedzą.

31 My zatem odwiedźmy wespół Dhrytarasztrę i Gandhari,
i Widurę rozumnego, by zapytać ich o radę.

32 Gdy powiedzą nam spytani, co najpewniej naszym dobrem,
właśnie to winniśmy czynić, tak zdecydowanie sądzę.

33 Kto nie weźmie się do pracy, nigdy celu nie osiągnie.
Ci, co ludzki trud podejmą, jednak dzieło ich nie kwitnie,
tych dotyka przeznaczenie, tu zwątpienia być nie może.