Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

10. Księga o ataku na śpiących (sauptika-parvan)

***

10.10-18 Broń z łodygi trzcinowej (aiṣīkā)

10.15. Doprowadzenie pocisku do upadku

Streszczenie rozdziału:
1–10 Ardźuna wstrzymuje swoją broń. Pochwała bohatera, który był w stanie wstrzymać broń dzięki podjętym w przeszłości ślubom czystości.
11–18 Aśwatthaman nie jest w stanie wstrzymać swojej broni.
19–27 Słowa Wjasy do Aśwatthamana – żądanie wstrzymania broni i oddania Pandawom klejnotu należącego do Aśwatthamana.
28–33 Aśwatthaman zgadza się oddać Pandawom swój klejnot. Nie mogąc jednak wstrzymać broni, kieruje ją w łona kobiet z rodu Pandawów – czyniąc je bezpłodnymi.

vaiśaṃpāyana uvāca
dṛṣṭvaiva naraśārdūlas tāv agnisamatejasau |
saṃjahāra śaraṃ divyaṃ tvaramāṇo dhanaṃjayaḥ ||10.15.1||

uvāca vadatāṃ śreṣṭhas tāv ṛṣī prāñjalis tadā |
prayuktam astram astreṇa śāmyatām iti vai mayā ||10.15.2||

saṃhṛte paramāstre 'smin sarvān asmān aśeṣataḥ |
pāpakarmā dhruvaṃ drauṇiḥ pradhakṣyaty astratejasā ||10.15.3||

atra yad dhitam asmākaṃ lokānāṃ caiva sarvathā |
bhavantau devasaṃkāśau tathā saṃhartum arhataḥ ||10.15.4||

ity uktvā saṃjahārāstraṃ punar eva dhanaṃjayaḥ |
saṃhāro duṣkaras tasya devair api hi saṃyuge ||10.15.5||

visṛṣṭasya raṇe tasya paramāstrasya saṃgrahe |
na śaktaḥ pāṇḍavād anyaḥ sākṣād api śatakratuḥ ||10.15.6||

brahmatejobhavaṃ tad dhi visṛṣṭam akṛtātmanā |
na śakyam āvartayituṃ brahmacārivratād ṛte ||10.15.7||

acīrṇabrahmacaryo yaḥ sṛṣṭvāvartayate punaḥ |
tad astraṃ sānubandhasya mūrdhānaṃ tasya kṛntati ||10.15.8||

brahmacārī vratī cāpi duravāpam avāpya tat |
paramavyasanārto 'pi nārjuno 'straṃ vyamuñcata ||10.15.9||

satyavratadharaḥ śūro brahmacārī ca pāṇḍavaḥ |
guruvartī ca tenāstraṃ saṃjahārārjunaḥ punaḥ ||10.15.10||

drauṇir apy atha saṃprekṣya tāv ṛṣī purataḥ sthitau |
na śaśāka punar ghoram astraṃ saṃhartum āhave ||10.15.11||

aśaktaḥ pratisaṃhāre paramāstrasya saṃyuge |
drauṇir dīnamanā rājan dvaipāyanam abhāṣata ||10.15.12||

uttamavyasanārtena prāṇatrāṇam abhīpsunā |
mayaitad astram utsṛṣṭaṃ bhīmasenabhayān mune ||10.15.13||

adharmaś ca kṛto 'nena dhārtarāṣṭraṃ jighāṃsatā |
mithyācāreṇa bhagavan bhīmasenena saṃyuge ||10.15.14||

ataḥ sṛṣṭam idaṃ brahman mayāstram akṛtātmanā |
tasya bhūyo 'dya saṃhāraṃ kartuṃ nāham ihotsahe ||10.15.15||

visṛṣṭaṃ hi mayā divyam etad astraṃ durāsadam |
apāṇḍavāyeti mune vahnitejo 'numantrya vai ||10.15.16||

tad idaṃ pāṇḍaveyānām antakāyābhisaṃhitam |
adya pāṇḍusutān sarvāñ jīvitād bhraṃśayiṣyati ||10.15.17||

kṛtaṃ pāpam idaṃ brahman roṣāviṣṭena cetasā |
vadham āśāsya pārthānāṃ mayāstraṃ sṛjatā raṇe ||10.15.18||

vyāsa uvāca
astraṃ brahmaśiras tāta vidvān pārtho dhanaṃjayaḥ |
utsṛṣṭavān na roṣeṇa na vadhāya tavāhave ||10.15.19||

astram astreṇa tu raṇe tava saṃśamayiṣyatā |
visṛṣṭam arjunenedaṃ punaś ca pratisaṃhṛtam ||10.15.20||

brahmāstram apy avāpyaitad upadeśāt pitus tava |
kṣatradharmān mahābāhur nākampata dhanaṃjayaḥ ||10.15.21||

evaṃ dhṛtimataḥ sādhoḥ sarvāstraviduṣaḥ sataḥ |
sabhrātṛbandhoḥ kasmāt tvaṃ vadham asya cikīrṣasi ||10.15.22||

astraṃ brahmaśiro yatra paramāstreṇa vadhyate |
samā dvādaśa parjanyas tad rāṣṭraṃ nābhivarṣati ||10.15.23||

etadarthaṃ mahābāhuḥ śaktimān api pāṇḍavaḥ |
na vihanty etad astraṃ te prajāhitacikīrṣayā ||10.15.24||

pāṇḍavās tvaṃ ca rāṣṭraṃ ca sadā saṃrakṣyam eva naḥ |
tasmāt saṃhara divyaṃ tvam astram etan mahābhuja ||10.15.25||

aroṣas tava caivāstu pārthāḥ santu nirāmayāḥ |
na hy adharmeṇa rājarṣiḥ pāṇḍavo jetum icchati ||10.15.26||

maṇiṃ caitaṃ prayacchaibhyo yas te śirasi tiṣṭhati |
etad ādāya te prāṇān pratidāsyanti pāṇḍavāḥ ||10.15.27||

drauṇir uvāca
pāṇḍavair yāni ratnāni yac cānyat kauravair dhanam |
avāptānīha tebhyo 'yaṃ maṇir mama viśiṣyate ||10.15.28||

yam ābadhya bhayaṃ nāsti śastravyādhikṣudhāśrayam |
devebhyo dānavebhyo vā nāgebhyo vā kathaṃ cana ||10.15.29||

na ca rakṣogaṇabhayaṃ na taskarabhayaṃ tathā |
evaṃvīryo maṇir ayaṃ na me tyājyaḥ kathaṃ cana ||10.15.30||

yat tu me bhagavān āha tan me kāryam anantaram |
ayaṃ maṇir ayaṃ cāham iṣīkā nipatiṣyati |
garbheṣu pāṇḍaveyānām amoghaṃ caitad udyatam ||10.15.31||

vyāsa uvāca
evaṃ kuru na cānyā te buddhiḥ kāryā kadā cana |
garbheṣu pāṇḍaveyānāṃ visṛjyaitad upārama ||10.15.32||

vaiśaṃpāyana uvāca
tataḥ paramam astraṃ tad aśvatthāmā bhṛśāturaḥ |
dvaipāyanavacaḥ śrutvā garbheṣu pramumoca ha ||10.15.33||

Waiśampajana rzekł:
1 Gdy zobaczył tygrys mężów tych dwóch jak ogień żarliwych,
w pośpiechu swą boską strzałę powstrzymał Zdobywca Skarbów.

2 I rzekł najwspanialszy z mówców z pokorą do dwóch tych wieszczów:
„Użyłem tej broni mówiąc: »Niech broń moja broń tę stłumi!«.

3 Lecz gdym wstrzymał tę wspaniałą broń, pewnie nas wszystkich teraz
bez reszty syn Drony grzeszny spali żarem swojej broni.

4 Wy dwaj, czcigodni panowie, bogów przypominający,
zechciejcie podtrzymać dobro nasze oraz wszystkich światów”.

5 Powstrzymał słowami tymi swoją broń Zdobywca Skarbu,
choć to powstrzymanie w starciu trudne nawet jest dla bogów.

6 Nikt inny oprócz Pandawy nie powstrzyma tej wspaniałej
broni wypuszczonej w starciu, nikt, nawet sam Śatakratu*.

7 Powstałej z brahmana żaru, ciśniętej nie zdoła wstrzymać
marny duchem, a jedynie kroczący czystości ścieżką*.

8 Kto porzuca ślub czystości, a ciśniętą broń wstrzymuje,
temu broń ta głowę utnie i wszystko, co jego, zniszczy.

9 Praktykując ślub czystości, zdobył broń tę niezdobytą,
lecz nie miotał nią Ardźuna nawet wśród największych nieszczęść.

10 Oddany prawdomówności bohater, bramiński student,
syn Pandu ceniący mistrzów broń tę zdolny był powstrzymać.

11 Lecz syn Drony, widząc wieszczów obu tych, stojących przed nim,
nie był w stanie swojej broni straszliwej powstrzymać w starciu.

12 Niezdolny do powstrzymania najwspanialszej broni w walce
strapiony syn Drony, królu, przemówił do Dwaipajany:

13 „Dotknięty największą klęską, pragnąc życie swe ocalić,
cisnąłem tą bronią, mędrcze, ze strachu przed Bhimaseną.

14 Bo ów Bhimasena, panie, nieprawo postąpił w walce,
pragnąc w niegodziwy sposób zabić syna Dhrytarasztry.

15 Przeto bronią tą cisnąłem, choć duchowo nie dojrzałem,
lecz nie jestem w stanie teraz jej powstrzymać, o braminie.

16 Wypuściłem broń tę boską, nie do pokonania, mędrcze,
z blaskiem ognia, głosząc mantrę: »Ku Pandawów zniweczeniu!«.

17 Tak właśnie zaplanowana, by położyć kres Pandawom,
dzisiaj wszystkich synów Pandu ogołoci z ich żywota.

18 Popełniłem grzech, braminie, gdyż umysłem gniew zawładnął
i cisnąłem bronią w starciu, pragnąc zabić synów Prythy”.

Wjasa rzekł:
19 Syn Prythy, Zdobywca Skarbu, zna broń »głownię Brahmy«, chłopcze,
ale nią nie cisnął w gniewie ani by cię zabić w bitwie.

20 Ardźuna tą bronią cisnął, aby twoją broń zniweczyć
podczas starcia, jednak później był w stanie broń swoją wstrzymać.

21 Choć zyskał wielkoramienny Dhanańdźaja* pocisk Brahmy
przez nauki twego ojca, jednak nie wystąpił przeciw
powinności wojownika.

22 Więc dlaczego pragniesz zabić tego znawcę wszelkiej broni,
stanowczego, szlachetnego, prawego, i jego braci?

23 A gdzie oręż »głownia Brahmy« zderzy się z innym wspaniałym
orężem, przez lat dwanaście w tym królestwie deszcz nie spadnie.

24 Dlatego, choć jest potężny, Pandu syn wielkoramienny
nie uderza w tę broń twoją, pragnąc dobra żywych stworzeń.

25 Pandawów, królestwo, ciebie stale powinniśmy chronić,
dlatego, wielkoramienny, ty też wstrzymaj tę broń boską.

26 Porzuć gniew swój, niech bezpieczni staną się synowie Prythy,
bo syn Pandu, wieszcz królewski, nie chce bezprawnie zwyciężyć.

27 I ofiaruj im ten klejnot, który masz na swojej głowie,
dostawszy go, Pandawowie w zamian życie ci darują.

Syn Drony rzekł:
28 Ten mój klejnot jest cenniejszy niż skarby lub inne dobra
osiągnięte na tym świecie przez Pandawów i Kaurawów.

29 Kto go posiadł, ten nie zazna nigdy strachu związanego
z bronią, głodem lub chorobą, od bogów, demonów, węży;

30 znika strach przed złodziejami lub przed rakszasów hałastrą;
taką siłę ma ten klejnot, że nie mogę się z nim rozstać.

31 Co mi jednak rzekłeś, panie, to niechybnie muszę zrobić,
oto klejnot, oto ja też!
Lecz ta strzała z trzciny wpadnie w łona kobiet Pandawiczów!
Bo ta broń, gdy raz wzniesiona, nieskuteczna być nie może*.

Wjasa rzekł:
32 Tak więc uczyń, lecz innego zamysłu nie realizuj,
zaprzestań, gdyś zwrócił strzałę w łona kobiet Pandawiczów!

Waiśampajana rzekł:
33 Wówczas, słysząc Dwaipajany słowa, strzałę tę wspaniałą
Aśwatthaman, cierpiąc wielce, skierował w niewieście łona.