9.49. Opowieść o Dźaigiszawji

Waiśampajana rzekł:
1 Żył asceta tu onegdaj, Asita Dewala prawy,
który ściśle co dzień spełniał obowiązki głowy domu.

2 Zawsze prawy, wstrzemięźliwy, nikogo nie karał, czysty,
w swoim słowie, myśli, czynie jeden względem wszystkich stworzeń.

3 Zbyty złości, jednakowy w miłym, przykrym oraz wzgardzie,
ziemię, złoto miał za jedno, ascezie oddany srogiej.

4 Bogom cześć co dzień oddawał oraz gościom i braminom,
stale trwał w studenckim ślubie i prawości dochowywał.

5 Raz tam przybył pewien żebrak, który jodze był oddany,
bystry mędrzec Dźaigiszawja i w tym brodzie się zatrzymał.

6 W domu mieszkając Dewali, pełen blasku ów asceta
ćwiczył się codziennie w jodze i osiągnął doskonałość.

7 Kiedy mędrzec Dźaigiszawja mieszkał tam, wówczas Dewala
co dzień mógł go obserwować, ten od prawa nie odbiegał.

8 Długi czas upłynął, królu, jak ci dwaj mieszkali razem,
jednak raz Dewala z oczu stracił mędrca Dźaigiszawję.

9 Znawca prawa Dźaigiszawja, wielki mędrzec i wędrowiec,
w czas posiłku i jałmużny wrócił i na niego czekał.

10 Gdy Dewala ujrzał tego, co się zjawił jako żebrak,
wielki honor mu okazał i niezmiernie się ucieszył.

11 Dewala z całej swej mocy wielbił go, synu Bharatów,
zgodnie z wieszczów regułami w skupieniu przez liczne lata.

12 Oto więc pewnego razu spojrzał na świetlnego mędrca
i zrodziła się wątpliwość prawego Dewali w myślach:

13 „Liczne lata upłynęły, jak już czczę żebraka tego,
jednak ów leniwiec niemy, nie odezwał się ni słowem”.

14 Rozmyślając nad tą kwestią, zabrał dzban dobry Dewala
i wyruszył nad ocean, przemieszczając się w przestworzach.

15 Prawy duchem, kiedy dotarł nad ocean – do rzek władcy,
tam zobaczył Dźaigiszawję, który przed nim zdążył przybyć.

16 Asita się wielce zdziwił, troska jego myśl oblekła:
„Jak ten żebrak mógł tu zdążyć i się obmyć w oceanie?”.

17 Gdy się nad tym zastanawiał Asita najlepszy z wieszczów,
kąpiel wziął z regułą w zgodzie i mamrotał modły czysty.

18 Modły i codzienne ryty odprawił, dzban z wodą chwycił
i chwalebny do pustelni wrócił, o Dźanamedźajo.

19 Kiedy już na miejsce przybył i wieszcz do pustelni wkroczył,
tam zobaczył Dźaigiszawję siedzącego wśród domostwa.

20 Nie odezwał się do niego Dźaigiszawja w żadnym razie,
jak kloc drewna ów asceta w domu jego pomieszkiwał.

21 Widział go, jak w oceanie kąpie się wieszcz morzu równy,
teraz widzi jak on siedzi jako pierwej w jego chramie.

22 Asita Dewala mądry począł nad tym kontemplować,
gdy zobaczył Dźaigiszawji moc ascezy wstałą z jogi.

23 Ów najlepszy pośród wieszczów tak pomyślał sobie, królu:
„Wszak nad morzem go widziałem, skąd się wziął w pustelni mojej?”.

24 Gdy tak w myślach kalkulował mędrzec, znawca wszelkich zaklęć
Dewala zrozumieć pragnął, kim jest żebrak Dźaigiszawja,
zatem uniósł się w przestworza i wyleciał z swej pustelni.

25 Ujrzał tam siddhów zebranych, co w przestworzach podróżują,
i zobaczył Dźaigiszawję, jak go tamci wespół wielbią.

26 Więc Asita podniecony, stały w ślubach i stanowczy,
widział jak ów Dźaigiszawja wprost do nieba się udaje.

27 Potem ujrzał, jak wędruje do przodków i ojców świata,
zobaczył, jak z świata ojców dąży on do świata Jamy.

28 Dźaigiszawja, wielki mędrzec stamtąd również wzniósł się dalej
i chwalony wnet podążył do księżycowego świata.

29 Tak z kolejnych światów frunął, przez ofiary osiąganych,
przez tych którzy palą ognie, z nich się dalej w górę wznosił.

30 Asceci ofiary pełnią podczas nowiu oraz pełni
i zwierzęta w nich składają. Mądry ujrzał jak z ich światów
dąży ku rejonom czystym, co przez niebian są wielbione.

31 Asceci Czteromiesięczne złożone spełniają ryty,
tamten wzniósł się i z ich światów, i z tych, co od Agnisztomy.

32 Asceci inni spełniają ofiary te z Agnisztuty,
Dewala zobaczył jego, jak podąża do ich światów.

33 Mający potomstwo liczne wadźapeję wypełniają
z ofiar pierwszą, pełną złota – w światach ich go również ujrzał.

34 Inni ryt królewski pełnią, jeszcze inni pundarikę,
Dewala w tych istot światach też zobaczył Dźaigiszawję.

35 Najprzedniejsi pośród ludzi ofiarę spełniają z konia,
pierwszą z ofiar, i z człowieka – i w ich światach go zobaczył.

36 Wszechofiarę Sautramani strasznie trudną inni pełnią,
Dewala w tych ludzi światach też zobaczył Dźaigiszawję.

37 Inni przeróżne ofiary Tuzinowe wypełniają,
Dewala w tych ludzi światach też zobaczył Dźaigiszawję.

38 Potem ujrzał go Asita w świecie Mitry i Waruny,
i w synów Aditi światach, jak współdzieli przestrzeń z nimi.

39 W miejscu Rudrów oraz Wasu, również i Bryhaspatiego
ujrzał go Asita, kiedy mijał wszystkie po kolei.

40 Dotarł również do krów świata i Asita go zobaczył,
jak przekracza i podąża w świat brahmana ofiarników.

41 Ujrzał, jak ów mądry wzniósł się nad trzy światy pozostałe
i mocą ascezy doszedł do wiernych mężowi światów.

42 Asita już nie mógł dojrzeć przemądrego Dźaigiszawji
ukrytego, gromco wrogów, który wstąpił w stany jogi.

43 Wielce szczęsny ów Dewala myślał o pokutach, mocy
i doskonałości w jodze niezrównanej Dźaigiszawji.

44 Mądry Asita z oddaniem złożył dłonie i zapytał
brahmanowych ofiarników doskonałych w owych światach:

45 „Nie dostrzegam Dźaigiszawji, o potężnym mi powiedzcie,
pragnę słuchać tych tematów, ma ciekawość nie zna granic”.

46 Doskonali rzekli:
„O Dewalo stały w ślubach, słuchaj rzeczy objaśnienia,
Dźaigiszawja w świat brahmana wieczny i niezmienny wkroczył”.

47 Po tych słowach ofiarników brahmanowych, doskonałych
Asita Dewala gwałtem to się wznosił, to opadał.

48 Doskonali znowu rzekli do Dewali takie słowa:
„O Dewalo, stały w ślubach, pójść tą drogą tyś niewładny
do siedziby brahmanowej, której sięgnął Dźaigiszawja”.

49 Po tych słowach doskonałych Dewala zstępować począł,
znów jak wcześniej po kolei, do mijanych licznych światów.

50 Niczym motyl w końcu sfrunął do pustelni swej, przeczystej,
gdy Dewala do niej wkroczył, w niej zobaczył Dźaigiszawję.

51 Kiedy ujrzał moc ascezy Dźaigiszawji wstałą z jogi,
Dewala umysłem prawym począł nad nią kontemplować.

52 Dewala do mędrca podszedł, jak należy się pokłonił
i do Dźaigiszawji, królu, szlachetnego tak powiedział:
„Panie, pragnę trwać w tym prawie, co do wyzwolenia wiedzie”.

53 Wysłuchawszy jego słowa, na podstawie pism go uczył
o zasadach jogi pierwszych, co należy, a co złem jest.

54 Gdy asceta pomiarkował, że ten pragnie wyrzeczenia,
obrzędy wypełnił nad nim rytem zgodnym z nakazami.

55 Wsze stworzenia i Ojcowie widząc, że chce świat porzucić,
wszczęły lament bardzo głośny: „Kto da nasze nam udziały?”.

56 W dziesięciu kierunkach brzmiące sworzeń skargi usłyszawszy,
wielce cierpiąc, ów Dewala myślał zrzec się wyrzeczenia.

57 Wówczas korzenie, owoce, te przeczyste, o Bharato,
kwiaty oraz liczne zioła tysiącami rozpaczały:

58 „Okrutny Dewala, wredny znów ciąć będzie nas zapewne.
Wpierw uwolnił świat od strachu, teraz z tego rezygnuje!”.

59 I znów począł kalkulować pierwszy z mędrców w swym rozumie,
cóż okaże się przedniejsze: obowiązki głowy domu
czy też może wyzwolenie?

60 Gdy Dewala, o monarcho, ostatecznie zdecydował,
rzucił prawa głowy domu i się cieszył wyzwoleniem.

61 Rozważywszy wszelkie kwestie zyskał pewność niezachwianą
i Dewala wielki sukces – najwyższą osiągnął jogę.

62 Więc niebianie się zebrali, Bryhaspati na ich czele
i sławili Dźaigiszawję, także i ascezę jego.

63 Lecz Narada, pierwszy z wieszczów tak do niebian się odezwał:
„Wszak w nim nie ma już ascezy, gdyż Asitę on zadziwił!”.

64 Kiedy mędrzec to powiedział, do niego niebianie rzekli:
„To nieprawda!” i sławili dalej mędrca Dźaigiszawję.

65 Tam również dotknął Pługodzierżca wody
i dał szlachetne dary dwójzrodzonym.
Prawo najwyższe zyskał w czynie zacny
i zaraz ruszył do Księżyca brodu.