Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

9. Księga Śalji (śalya-parvan)

***

9.54-64 Księga walki na maczugi (gaḍā-yuddha)

9.58. Kopnięcie nogą głowy Durjodhany

Streszczenie rozdziału:

saṃjaya uvāca
taṃ pātitaṃ tato dṛṣṭvā mahāśālam ivodgatam |
prahṛṣṭamanasaḥ sarve babhūvus tatra pāṇḍavāḥ ||9.58.1||

unmattam iva mātaṅgaṃ siṃhena vinipātitam |
dadṛśur hṛṣṭaromāṇaḥ sarve te cāpi somakāḥ ||9.58.2||

tato duryodhanaṃ hatvā bhīmasenaḥ pratāpavān |
patitaṃ kauravendraṃ tam upagamyedam abravīt ||9.58.3||

gaur gaur iti purā manda draupadīm ekavāsasam |
yat sabhāyāṃ hasann asmāṃs tadā vadasi durmate |
tasyāvahāsasya phalam adya tvaṃ samavāpnuhi ||9.58.4||

evam uktvā sa vāmena padā maulim upāspṛśat |
śiraś ca rājasiṃhasya pādena samaloḍayat ||9.58.5||

tathaiva krodhasaṃrakto bhīmaḥ parabalārdanaḥ |
punar evābravīd vākyaṃ yat tac chṛṇu narādhipa ||9.58.6||

ye 'smān puro 'panṛtyanta punar gaur iti gaur iti |
tān vayaṃ pratinṛtyāmaḥ punar gaur iti gaur iti ||9.58.7||

nāsmākaṃ nikṛtir vahnir nākṣadyūtaṃ na vañcanā |
svabāhubalam āśritya prabādhāmo vayaṃ ripūn ||9.58.8||

so 'vāpya vairasya parasya pāraṃ
vṛkodaraḥ prāha śanaiḥ prahasya |
yudhiṣṭhiraṃ keśavasṛñjayāṃś ca
dhanaṃjayaṃ mādravatīsutau ca ||9.58.9||

rajasvalāṃ draupadīm ānayan ye
ye cāpy akurvanta sadasy avastrām |
tān paśyadhvaṃ pāṇḍavair dhārtarāṣṭrān
raṇe hatāṃs tapasā yājñasenyāḥ ||9.58.10||

ye naḥ purā ṣaṇḍhatilān avocan
krūrā rājño dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ |
te no hatāḥ sagaṇāḥ sānubandhāḥ
kāmaṃ svargaṃ narakaṃ vā vrajāmaḥ ||9.58.11||

punaś ca rājñaḥ patitasya bhūmau
sa tāṃ gadāṃ skandhagatāṃ nirīkṣya |
vāmena pādena śiraḥ pramṛdya
duryodhanaṃ naikṛtikety avocat ||9.58.12||

hṛṣṭena rājan kurupārthivasya
kṣudrātmanā bhīmasenena pādam |
dṛṣṭvā kṛtaṃ mūrdhani nābhyanandan
dharmātmānaḥ somakānāṃ prabarhāḥ ||9.58.13||

tava putraṃ tathā hatvā katthamānaṃ vṛkodaram |

nṛtyamānaṃ ca bahuśo dharmarājo 'bravīd idam ||9.58.14||

mā śiro 'sya padā mardīr mā dharmas te 'tyagān mahān |
rājā jñātir hataś cāyaṃ naitan nyāyyaṃ tavānagha ||9.58.15||

vidhvasto 'yaṃ hatāmātyo hatabhrātā hataprajaḥ |
utsannapiṇḍo bhrātā ca naitan nyāyyaṃ kṛtaṃ tvayā ||9.58.16||

dhārmiko bhīmaseno 'sāv ity āhus tvāṃ purā janāḥ |
sa kasmād bhīmasena tvaṃ rājānam adhitiṣṭhasi ||9.58.17||

dṛṣṭvā duryodhanaṃ rājā kuntīputras tathāgatam |
netrābhyām aśrupūrṇābhyām idaṃ vacanam abravīt ||9.58.18||

nūnam etad balavatā dhātrādiṣṭaṃ mahātmanā |
yad vayaṃ tvāṃ jighāṃsāmas tvaṃ cāsmān kurusattama ||9.58.19||

ātmano hy aparādhena mahad vyasanam īdṛśam |
prāptavān asi yal lobhān madād bālyāc ca bhārata ||9.58.20||

ghātayitvā vayasyāṃś ca bhrātṝn atha pitṝṃs tathā |
putrān pautrāṃs tathācāryāṃs tato 'si nidhanaṃ gataḥ ||9.58.21||

tavāparādhād asmābhir bhrātaras te mahārathāḥ |
nihatā jñātayaś cānye diṣṭaṃ manye duratyayam ||9.58.22||

snuṣāś ca prasnuṣāś caiva dhṛtarāṣṭrasya vihvalāḥ |
garhayiṣyanti no nūnaṃ vidhavāḥ śokakarśitāḥ ||9.58.23||

evam uktvā suduḥkhārto niśaśvāsa sa pārthivaḥ |
vilalāpa ciraṃ cāpi dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ ||9.58.24||

Sańdźaja rzekł:
1 Widząc, jak upadł jak drzewo śala ogromne, wyrwane
wraz z korzeniami, radosne stały się wojska Pandawów.

2 Wszystkim Somakom z radości włosy aż dęba stawały,
gdy zobaczyli lwa, który słonia wściekłego powalił.

3 Gdy pobił tak Durjodhanę chełpliwy ów Bhimasena,
podszedł do niego, gdy leżał, i rzekł do Indry Kaurawów:

4 „Dawniej na sali zgromadzeń widząc, że jedną ma szatę
Draupadi, kpiłeś z nas, łotrze, i bydłem nas nazywałeś;
skosztuj więc teraz, łajdaku, owoców swego szyderstwa”.

5 Gdy rzekł to, swą lewą nogę oparł na jego czuprynie,
a później kopnął tą nogą głowę lwa tego wśród królów.

6 I oto czerwony z gniewu Bhima, wojsk wrogich niszczyciel,
znów się odezwał w te słowa, posłuchaj ich, władco ludów:

7 „Którzy przed nami z pogardą tańcując, krzyczeli: »bydło!«,
przed tymi teraz z pogardą tańcując, krzyczymy: »bydło!«.

8 Nie stosujemy oszustwa, ognia, gry w kości, podstępów,
tylko na siłę swych ramion stawiając, wrogów niszczymy”.

9 Odległy brzeg wrogości osiągając,
rzekł Wilczobrzuchy, śmiejąc się łagodnie,
do Judhiszthiry, Keśawy, Sryńdźajów,
Zdobywcy Skarbów i dwóch synów Madri*:

10 „Którzy Draupadi podczas menstruacji
wlekli, a potem szatę z niej zdzierali,
patrzcie, tych Dhartarasztrów Pandawowie
zabili przez ascezę Jadźńaseni*.

11 Którzy nas zwali sezamem jałowym*,
srodzy synowie króla Dhrytarasztry,
tych zabiliśmy, wojska ich, stronników,
gotowi iść do nieba lub do piekła”.

12 Znów na maczugę opartą o ramię
króla na ziemi leżącego spojrzał
i lewą nogą uderzył go w głowę,
mówiąc do Durjodhany: „Ty nędzniku!”.

13 Widząc, jak marny duchem Bhimasena
z lubością nogę położył na głowie
króla Kaurawów, najlepsi z Somaków,
prawi w swym sercu, wzdrygali się przed tym.

14 Gdy chełpił się Wilczobrzuchy, pobiwszy twojego syna,
i tańczył w koło szaleńczo, rzekł Król Prawości te słowa:

15 „Nie miażdż mu głowy swą stopą i nie gwałć wielkiej prawości,
to król, nasz krewny, pobity, to jest nikczemne, bezgrzeszny.

16 On padł, zabici są jego doradcy, bracia, synowie,
brat nasz już ofiar nie zyska, nikczemne jest to, co czynisz*.

17 »Prawy jest ten Bhimasena« tak dawniej ludzie mawiali
o tobie, czemu więc, Bhimo, znieważasz króla w ten sposób?”.

18 I patrząc władca, syn Kunti, na Durjodhanę w tym stanie,
z oczami od łez mokrymi wyrzekł do niego te słowa:

19 „Tak to zarządził Kreator potężny, o wielkim duchu,
że my cię zabić chcieliśmy, a ty nas, z Kurów najlepszy.

20 Lecz to z powodu twych przewin nieszczęście to cię dopadło
wielkie, przez żądzę ogromną i przez głupotę, Bharato.

21 Doprowadziłeś do śmierci kompanów, braci i ojców,
synów i wnuków, i mistrzów i ku zagładzie sam zmierzasz.

22 Z twej winy my zabiliśmy twych braci i innych krewnych,
wszystkich na wielkich rydwanach, to – myślę – los niezgłębiony.

23 W strapieniu swym Dhrytarasztry synowe i żony wnuków
teraz, gdy ból je wyniszcza, złorzeczą nam jako wdowy”.

24 To rzekłszy, westchnął syn Prythy dotknięty wielkim nieszczęściem
i przez czas długi rozpaczał Prawości Król–Judhiszthira.