1.2 Walmiki otrzymuje wskazówki

Gdy słów Narady wysłuchał ów święty mędrzec Walmiki,
Co mowcą był znakomitym, to z uczniem swym[1] cześć mu złożył.
A wtedy, godnie uczczony, ów wieszcz niebiański, Narada,
O pozwolenie spytawszy, odszedł za zgodą w przestworza
I zniknął w krainie bogów. Po jakimś czasie Walmiki
Na brzeg Tamasy się udał, w pobliże świętej Dżahnawi[2].
Przyszedłszy na brzeg Tamasy, patrząc na czyste jej wody,
Do stojącego przy boku ucznia odezwał się muni:
„Spójrz, Bharadwadżo, na wodę, na nurt jej niezamącony,
Jaka jest miła, przejrzysta, jak umysł szlachetnych ludzi! 5
Postaw dzban, synu, i daj mi moje ubranie ascety,
Albowiem chcę się wykąpać w najświętszych wodach Tamasy!”
Tak rzekł doń wzniosły Walmiki, a słysząc to Bharadwadża
Posłuszny swojemu guru ubranie podał mu z kory.
A on, pan zmysłów[3], przyjąwszy z rąk ucznia szaty ascety,
W głęboki las powędrował, dokoła się rozglądając.
W pobliżu rzeki czcigodny zobaczył parę kulików
W miłości nierozłączonych, wśród radosnego szczebiotu.
Wtem jedno spośród tej pary, a był to samiec, myśliwy
Okrutnie i bez powodu na jego oczach zastrzelił. 10
I widząc, jak krwią zalany wije się w drgawkach po ziemi,
Nad martwym jęła zawodzić samica głosem żałosnym,
Z małżonkiem swym rozłączona, ptakiem o czubku czerwonym,
Miłosnych gier towarzyszem o rozpostartych skrzydełkach.
Na widok martwego ptaka, co zginął z ręki Niszady,
Współczucie wezbrało w sercu świątobliwego rysziego[4].
I ogarnięty litością, na czyn ten patrząc nieprawy
I na plączącą samicę, w te oto ozwał się słowa:
„Obyś nie zaznał spokoju, myśliwcze, po wszystkie czasy,
Za to, żeś zabił kulika podczas miłosnych rozkoszy!” 15
Zamyślił się po tych słowach i sens ich począł rozważać:
„Cóżem takiego powiedział z żałości nad owym ptakiem?”
I myśląc tak, pojął wreszcie uczony wielki i mędrzec,
I rzekł do ucznia swojego potężny muni te słowa:
„Niech żyje ta moja śloka[5] z uczucia żalu zrodzona,
Czterostopowa, rytmiczna, z dźwiękami winy[6] współbrzmiąca!”
I uczeń, pełen zachwytu, słów niezrównanych muniego
Nauczył się wnet na pamięć, i cieszył się z ucznia guru.
A potem, wedle zwyczaju, obmywszy się w wodach rzeki,
Swe słowa rozpamiętując, powrócił muni do domu. 20
I Bharadwadża–asceta, pokorny i mądry uczeń,
Dzban pełen wody uchwycił i ruszył w ślad za swym mistrzem.
Gdy przybył wieszcz do aśramy, usiadł wraz z uczniem, pobożny,
Gawędząc o tym czy owym, lecz myśl mu biegła gdzie indziej.
A wtedy przyszedł sam Brahma, wszechmocny stworzyciel świata,
O czterech twarzach[7], wśród blasku, odwiedzić wielkiego mędrca.
Na jego widok Walmiki zerwał się z miejsca i, niemy,
Wyciągnął dłonie w pokłonie, nabożny, pełen zdumienia.
Uczciwszy boga jak gościa: asaną[8], wodą, pokłonem
Jak każę zwyczaj, Walmiki pozdrowił Niezniszczalnego. 25
I spoczął Pan na asanie ze czcią mu ofiarowanej,
I Walmikiemu–wieszczowi przy sobie usiąść rozkazał.
Przez Brahmę tak zaproszony, Walmiki usiadł na macie
Tuż obok samego Brahmy, Praojca całej ludzkości.
I popadł wieszcz w zamyślenie, i myśl mu powędrowała
Do zbrodni tego grzesznika o sercu pełnym wrogości,
Co zabił był bez powodu kulika wśród słodkich treli.
Wspomniał ze smutkiem samicę, a potem znów ową ślokę
Powtórzył, i w jeszcze większym pogrążył się zatroskaniu[9].
A wówczas Brahma z uśmiechem rzekł do wielkiego muniego: 30
„Niech cię ta śloka rozsławi! Przestań się tym już przejmować!
Z mojej to woli, o święty, dana ci była wymowa.
Opisz, o z wieszczów najlepszy, to wszystko, co zdziałał Rama,
Najdoskonalszy na świecie, szlachetny, pełen mądrości.
Opowiedz o jego czynach, coś z ust usłyszał Narady,
O tych nieznanych i znanych przygodach mądrego Ramy,
A także syna Sumitry[10] oraz królewny Widehy,
I o przygodach rakszasów, tych znanych i tych nieznanych.
I nawet to, czego nie wiesz, to wszystko ci się odsłoni,
Żadnego słowa nieprawdy nie będzie w eposie twoim. 35
Najświętszą stwórz Ramajanę, ujętą w śloki, uroczą!
I póki będą na ziemi istniały góry i rzeki,
Poty opowieść o Ramie wśród ludzi żyć będzie wieki.
Dopóki trwa Ramajana, stworzona, wieszczu, przez ciebie,
Ty będziesz żyć w moich światach, czy to na ziemi, czy w niebie!”
To rzekłszy, zniknął bóg Brahma. A wtedy czcigodny muni,
A wraz z nim jego uczniowie, w wielkie popadli zdumienie.
I wszyscy jego uczniowie wciąż powtarzali tę ślokę.
Zdziwieni i zachwyceni głosili pomiędzy sobą,
Że wieszcz wyśpiewał swój smutek rytmicznie i w czterech stopach, 40
A smutek ten powtarzany raz po raz zmienił się w ślokę.
I Walmikiemu świętemu myśl taka przyszła do głowy:
„Niech całą powieść o Ramie w takich to ślokach ułożę!”
I tak oto mędrzec ów sławny i wzniosły
ułożył ten słynny poemat o Ramie
O setkach ślok pięknych, rytmicznych, podniosłych,
równych, doskonałych w formie oraz treści.
Posłuchajcie tedy dziejów najlepszego
z rodu Raghu, który zadał śmierć Rawanie,
Ułożonych wedle gramatycznych reguł
przez muniego w strofy proste, pełne czaru!

***

[1] Uczniem Walmikiego był mędrzec Bharadwadża.

[2] Dżahnawi – Ganga (Ganges)

[3] pan zmysłów – panujący nad zmysłami

[4] ryszi – mędrzec, wieszcz, wizjoner

[5] śloka – zwrotka ułożona w metrum trzydziestodwuzgłoskowym, tj. 8 x 4 (cztery stopy po osiem wierszy każda). Tutaj powstanie śloki wywodzi się od słowa „sioka”, które znaczy „smutek, żal”.

[6] wina – instrument strunowy, harfa łukowa

[7] Brahma, stwórca świata, wyobrażany jest jako bóstwo o czterech twarzach, symbolizujących cztery Wedy.

[8] asana – miejsce, na ktorym się siedzi, mata albo niski, szeroki stołek

[9] Rzucając w gniewie klątwę, Walmiki osłabił moc swojej ascezy.

[10] syn Sumitry – Lakszmana