Księga 1

Metra w puranie Bhagawata

anuṣtubh, składający się z czterech ćwiartek po osiem sylab (4×8), które układają się w dwa wersy:

x x x x – — x x | x x x x – — – x |

x x x x – — x x | x x x x – — – x ||

w każdej ćwiartce piąta sylaba jest krótka, a szósta długa. Dodatkowo w drugiej i czwartej ćwiartce przedostanie sylaby też powinny być krótkie. W przypadku pozostałych sylab istnieje dowolność (x).

त्रि triṣṭubh (4×11) उ upajāti (pomieszanie typów):

• indravajrā (cezura 5+6)
  — — – — — | – – — – — —
• upendravajrā (cezura 5+6)
  – — – — — | – – — – — —
• वा vātormī (cezura 4+7)
  — — — — | – – — — – — —
• वा śālinī (cezura 4+7)
  — — — — | — – — — – — —

 

ज jagatī (4×12)  उ upajāti (pomieszanie typów):

• indravaṃśa (cezura 5+7)
  — — – – — | – – — – — – —
• vaṃśathavila (cezura 5+7)
  – — – — — | – – — – — – —
• द्रु druta-vilaṃbita (cezura: 7+5)
  – – – — – – – | — – — – —

upajāti (उ) składa się z kilku różnych metrów. Najczęściej budowane jest z metrów jedenastozgłoskowych (त्रि triṣṭubh) mieszając ze sobą dwa typy: indravajrā i upendravajrā, które różnią się między sobą jedynie długością pierwszej sylaby. Jednak w metrum tym dopuszczalne jest mieszanie również metrów dwunastozgłoskowych (ज jagatī), a szczególnie dwóch z nich nazywanych: indravaṃśa i vaṃśathavila, które mają budowę podobną do poprzednich i podobnie jak tamte cezurę zachowują po pierwszych pięciu głoskach.

W niniejszym opracowaniu, by oddzielić od siebie owe różnorodne metra, które wszystkie można określić terminem upajāti, zaznaczam jako upajāti (उ) wyłącznie te, w których występują zarówno metra jedenasto jak i dwunasto głoskowe. Metra, które w swoich ramach mieszają wyłącznie metra jedenastozgłoskowe (przeważnie są to indravajrā i upendravajrā, ale autor nie trzyma się sztywno schematu i często odbiega nieco od ich normy) zaznaczam jako triṣṭubh (त्रि). Natomiast te, które zawierają metra dwunastozgłoskowe (przeważnie są to indravaṃśa i vaṃśathavila, ale tak jak poprzednio i tu autor odchodzi czasem od ustalonego wzorca) zaznaczaj jako jagatī (ज).

 

व vasaṃta-tilakā (4×14; cezura: 8+6)
— — – — – – – — | – – — – — —

cezura wypada po ósmej głosce, więc zawiera w jednej ćwiartce ośmio- i sześciozgłoskowiec.

 

शा śārdūla-vikrīḍita (4×19; cezura: 12+7)
— — — – – — – — – – – — | — — – — — – —

पु puṣpitāgra:

1, 3 jagatī (x12) – – – – – – — – — – — —

2, 4 atijagatī (x13) – – – – — – – — – — – — —

przeplata ze sobą metra dwunasto i trzynasto głoskowe.