8.17. Porażka Nakuli

Sańdźaja rzekł:
Przez syna twego* zaś nagleni kornacy, Dhrysztadjumnę zabić pragnący, gniewu pełni, na słoniach na wnuka Pryszaty ruszyli. Przywódcy walczących na słoniach, tak ze wschodu, jak i z południa, mieszkańcy Angi, Wangi i Pundry, Magadhy i Tamralipty, Mekalowie, Kośalowie, Madrowie, Daśarnowie i Niszadhowie, w walkach na słoniach zręczni, wraz z Kalingami, potomku Bharaty, zwykłymi strzałami, strzałami z żelaza i oszczepami zalali potem wszyscy królewicza Pańćalów w boju, niczym chmury górę nieporuszoną deszczem zalewające.

[5] By zdruzgotać słonie ich, piętami, kciukami i ankusami dotkliwie dźgane, ulewę własnych strzał, zwykłych i z żelaza, wypuścił w nie w odwecie wnuk Pryszaty. Otoczony przez górom podobne słonie o kłach potężnych, niczym chmurami spowite słońce, w jednego po drugim strzały jął posyłać – to dziesięcioma, to sześcioma, to znów ośmioma je przebijał.

Okrążyli ich wówczas, krzycząc, Pandawowie i Pańćalowie z orężem ostrym; brzękiem cięciw – jak struny harfy brzmiących – i strzał świstem zalewać słonie te zaczęli. Nakula z Sahadewą pośród nich byli, synowie Draupadi i Prabhadrakowie, a także Satjaki*, Śikhandin i męstwa pełen Ćekitana.

Zachęcane przez barbarzyńców słonie nie tylko ludzi, ale nawet konie i rydwany chwytały trąbami i zgniatały, albo też miażdżyły stopami, rozjuszone. [10] Część z nich nadziewały na kłów swych końce, wywijały nimi i ciskały, a przez to, postrach siejąc, wszystko inne dokoła fruwało!

Gdy naprzeciw niego słoń króla Wangi się znalazł, powalił go Satjaki, straszliwie prędką żelazną strzałę wraziwszy mu w punkt czuły. Przewrócił się słoń ten o kłach dwóch ogromnych, do zeskoku zeń szykował się Wangi władca, lecz Satjaki kolejną strzałą z żelaza pierś mu przeszył – i padł ów na ziemię za jego sprawą…

Pędzącej górze podobnego słonia nacierającego nań króla Pundry starannie ugodził Sahadewa takichże strzał żelaznych trójką. Chorągwi, kornaka, zbroi, godła i życia pozbawił słonia tego o kłach dwóch ogromnych, po czym do króla Angi się zbliżył.

[15] Powstrzymał jednak Sahadewę Nakula i sam poraził Angi władcę strzał z żelaza, pałkom Jamy podobnych, trójką, a setką – słonia jego. Osiem setek oszczepów, lśniących jak słońca promienie, cisnął na to król Angi w Nakulę, lecz ów, jeden po drugim, na troje każdy z nich poprzełamywał. Potem strzałą o grocie jak półksiężyc głowę wrogowi uciął syn Pandu – wraz ze słoniem swym barbarzyńca ów padł zabity…

Gdy poległ syn ich mistrza, w szkoleniu słoni wprawny, kornacy z Angi, gniewu pełni, na słoniach na Nakulę się rzucili. Pośpiesznie zmiażdżyć go chcieli słoniami prześwietnymi, o łopoczących chorągwiach, w złotych popręgach i zbrojach, niczym zajętymi ogniem górami. [20] Mekalowie, Utkalowie, Kalingowie, Niszadowie i Tamraliptakowie, zabić go pragnąc, deszcze strzał i oszczepów weń posłali.

Otoczonego przez nich Nakulę, niczym chmurami spowite słońce, okrążyli wówczas, wzburzeni wielce, Pandawowie, Pańćalowie i Somakowie. Walkę na rydwanach ze słoniami podjęli, deszcze strzał i oszczepów tysiące wypuszczając. Strzałami żelaznymi tak słonie te dziurawili, że aż łby, przeróżne punkty czułe, kły i ozdoby im pękały!

Osiem ze słoni tych wielkich sześćdziesięcioma czterema dobrze zaostrzonymi strzałami Sahadewa prędko ugodził – padły wszystkie razem z jeźdźcami swymi… [25] Prędkimi ruchami łuk wspaniały starannie naciągał i strzałami z żelaza raził słonie Nakula, rodu Kuru pociecha. Również wnuk Śiniego*, królewicz Pańćalów*, synowie Draupadi, Prabhadrakowie i Śikhandin zalewali ogromne te słonie strzał ulewami. Góry w postaci słoni wroga, przez chmury w postaci wojowników Pandawów deszczami strzał rażone, padały, jak piorunami rażone góry…

Gdy tak Pandawowie, słonie prawdziwe wśród ludzi, słonie te powybijali, do ucieczki się rzuciła twa armia, niczym rzeka, co brzegi przerwała. Widząc to, wojsko syna Pandu* ponownie wprowadziło ją w zamęt, a potem do natarcia na samego Karnę ruszyło.

[30] Na Sahadewę zaś, armię twą dręczącego tak w gniewie, natarł Duhśasana, wielki królu – kuzyn na kuzyna się rzucił! Gdy w pojedynku wielkim się zwarli, na widok ten obecni tam władcy lwie ryki wydali z siebie i szatami wymachiwać zaczęli.

Syn twój, potomku Bharaty, łuk dzierżąc, gniewu pełen, trzy strzały wówczas w pierś wraził mocarnemu synowi Pandu. W odwecie Sahadewa wpierw jedną strzałą z żelaza go przebił, a potem siedemdziesiątką kolejnych, woźnicę jego zaś – trójek serią. Łuk wtedy wrogowi złamał Duhśasana w tym wielkim boju, po czym siedemdziesięcioma trzema strzałami ramiona i pierś mu poraził.

[35] Sahadewa, wojownik prześwietny, chwały pełen, miecz na to pochwycił, zakręcił nim i z gniewem rzucił go w syna twego. Złamał łuk wroga wraz ze strzał pękiem miecz ten ogromny i runął na ziemię, jak wąż, co spadł z nieba. Po inny łuk sięgnąwszy, potężny Sahadewa śmiercionośną strzałę w Duhśasanę potem posłał. Jeszcze w locie strzałę tę, blaskiem pałce Jamy podobną, miecza swego krawędzią ostrą na dwoje Kaurawa przełamał. Nadlatujący nagle miecz ten kolejnymi strzałami ostrymi strącił jednak Sahadewa na ziemię, jakby się z Duhśasany wyśmiewał.

[40] Syn twój wówczas, potomku Bharaty, w starciu tym wielkim sześćdziesiąt cztery strzały prędko w rydwan wroga wypuścił. Jedną po drugiej strzały te liczne, pędem nadlatujące, Sahadewa złamał i strącił pięcioma własnymi strzałami. Gdy odparł wielkie te strzały przez syna twego wysłane, cały pęk strzał schwycił syn Madri i wszystkie we wroga wystrzelił.

Następnie, wielki królu, potężny Sahadewa, gniewu pełen, strzałę straszliwą, niszczycielskiemu bogu śmierci* w dzień zgonu podobną, na cięciwę nałożył, po czym, mocno łuk napinając, posłał ją w syna twego. Przebiwszy go prędko i wielką roztrzaskawszy mu zbroję, zagłębiła się strzała ta w ziemię, niczym wąż – w mrowisko, a syn twój, rydwannik wielki, przytomność wtedy stracił. [45] Widząc, że omdlał, strwożony ogromnie woźnica pośpiesznie na rydwanie go wywiózł, choć ostre raziły ich strzały.

Pandawa zaś, starszy bracie Pandu, gdy wroga tak w walce pokonał, uradowany, armię Durjodhany jął powszędy wprowadzać w zamęt. Jak człowiek w gniewie, królu, mrowisko rozdeptuje, tak on, potomku Bharaty, na proch armię Kaurawów ścierał.

Również Nakula w bitwie gwałtownie tę armię rozpraszał, powstrzymał go jednak wówczas sam Karna Waikartana. Szydząc zeń, to oto rzekł wtedy Nakula do Karny:

– Ach, wreszcie przychylnym okiem spojrzeli na mnie bogowie, [50] skoro w zasięgu wzroku mego znalazłeś się, nikczemniku, w bitwie! Tyś bowiem źródłem nieszczęść wszystkich, wrogości naszej i waśni; z twojej to winy potomkowie Kuru w walce jedni z drugimi się zwarli – i wciąż ich ubywa… Gdy dziś cię w pojedynku zabiję, celu swego dopnę i uwolnię się od cierpienia!

Na te słowa odparł Nakuli Syn Woźnicy, jak synowi królewskiemu przystoi, w szczególności zaś – łucznikowi:

– Uderzaj, chłopcze! Zobaczmy męstwo twe w starciu… Wpierw wyczynów w boju dokonaj, bohaterze, a dopiero potem przechwalać ci się godzi! Bez przechwałek, co sił walczą bohaterowie w bitwie. W miarę sił walcz ze mną, drogi mój! Pozbawię cię dzisiaj pychy…

[55] Mówiąc tak, prędko natarł Syn Woźnicy na syna Pandu i siedemdziesięcioma trzema strzałami o kamiennych grotach przebił go w boju. Choć trafiony przezeń, potomku Bharaty, Nakula w odwecie przeszył go osiemdziesiątką własnych strzał, jadowitym wężom podobnych. Karna jednak, łucznik prześwietny, na kamieniu ostrzonymi strzałami o nasadach ze złota łuk Pandawie złamał, po czym kolejnych strzał trzydziestką go poranił. Roztrzaskały zbroję wroga strzały te i krew jego piły w starciu, jak węże jadowite wodę piją, wpełzając w ziemię.

Niezrównany, złocony nowy łuk chwycił wówczas Nakula i dwudziestkę strzał w Karnę wraził, w woźnicę jego zaś – trójkę. [60] Gniewu pełen, wrogów bohaterskich ów zabójca bardzo ostrą strzałą o grocie jak brzytwa łuk Karny potem złamał, wielki królu. Szydząc z największego ze wszystkich świata rydwanników, co łuk miał złamany, trzystoma dalszymi strzałami bohater go ugodził. Na widok Karny, zadręczanego tak przez syna Pandu, w zadziwienie najwyższe popadli, panie, zarówno rydwannicy, jak i bogowie!

Po nowy łuk sięgnąwszy, Karna Waikartana strzał piątką okolicę obojczyka Nakuli poranił wtedy. Z tkwiącymi w piersi strzałami aż rozbłysł syn Madri, niczym słońce, co promieniami swymi ziemię zalewa blaskiem! [65] W odwecie przebił Karnę Nakula siedmioma strzałami z żelaza, po czym jeszcze koniec łuku mu uciął. Ów na to kolejny, szybszy łuk pochwycił i ze stron wszystkich Nakulę strzałami przesłonił w boju. Zakryty nagle strzałami, co z łuku Karny leciały, prędko je rydwannik ów wielki własnymi strzałami połamał.

Sieć ze strzał tych spleciona rozpostarła się wówczas w powietrzu – zlatującymi się rojami świetlików pokryte zdawało się niebo; setkami strzał wypuszczanych zasnute, jakby pełne chmar szarańczy* śalabha} stało się wtedy. [70] Strzały te, złotem zdobne, nadlatujące co chwila rzędami, przypominały lecące w kluczach dzikie gęsi. Gdy masa strzał przesłoniła tak niebo i spowiła słońce, niewiele tylko stworzeń, panie ludu, wyślizgnąć się stamtąd było w stanie… Choć jednak ze stron wszystkich drogę blokowały strzał masy, mężów owych dwóch znamienitych jaśniało tam niczym dwa słońca o wschodzie!

Tymczasem Somakowie, wybijani lecącymi z łuku Karny strzałami, kryli się, Indro wśród królów, poranieni, cierpiący z bólu. Podobnie i wojsko twe, wybijane strzałami Nakuli, na wszystkie strony się rozpierzchło, niczym wiatrem pędzone chmury. [75] Potem obie armie, wielkim boskim orężem mężów owych dwóch wybijane, wycofały się poza strzał zasięg i pozycję obserwatorów zajęły.

Gdy zaś ludzi tych wszystkich strzały Karny i Pandawy przegnały, wielcy duchem obaj mężowie dalej strzał deszczami się przeszywali. Na froncie bitwy, jeden drugiego zabić pragnący, demonstrowali oręż swój boski, nagle strzałami spowijając się nawzajem. Strzały wysyłane przez Nakulę, o lotkach z piór czaplich i pawich, zakrywając Karnę, jakby się nad wrogiem zatrzymywały. W domach ze strzał zamknięci, niewidoczni dla innych się stali, niczym słońce i księżyc, królu, schowane, gdy nadeszły deszcze.

[80] Gniewu pełen Karna, jeszcze groźniejszą przybrawszy w boju postać, ze wszystkich stron Pandawę znów przesłonił wówczas strzał ulewami. Przez Syna Woźnicy tak w pojedynku strzałami spowity, Pandawa razić go przestał, niczym chmurami spowite słońce. Zaśmiawszy się, syn Adhirathy dalej strzały wypuszczał w starciu – setkami, panie, a następnie tysiącami! Pociemniało całkiem wszystko od strzał męża wielkiego duchem – jego strzały wspaniałe, nadlatując, cieniem swym wszystko okryły niczym chmury.

Łuk złamał potem Karna, wielki królu, wielkiemu duchem Nakuli i woźnicę z siedzenia rydwanu mu strącił, jakby się zeń wyśmiewał. [85] Podobnie i konie jego cztery, czterema strzałami ostrymi, prędko, potomku Bharaty, do siedziby Jamy wyprawił. Później sam rydwan szybko mu w kawałki rozniósł strzałami, strażników kół obu, chorągiew i godło, miecz i tarczę setką księżyców pokrytą oraz wyposażenie całe.

Nakula, gdy konie mu padły, pozbawiony rydwanu i zbroi, zsiadł pośpiesznie, panie ludu, po czym sztabę żelazną chwycił, dalej walczyć gotów. Tę wzniesioną przezeń straszliwą żelazną sztabę Syn Woźnicy strzałami jął razić, królu – setkami, a następnie tysiącami! Widząc zaś, że już go broni pozbawił, strzałami o prostych drzewcach ranił go gęsto Karna, lecz całkiem go nie zadręczył.

[90] Rażony tak w boju przez wprawnego do oręża a silniejszego odeń przeciwnika, do ucieczki się nagle porwał Nakula we wzburzeniu. Popędziwszy za nim, syn Radhy, raz za razem zeń szydząc, łuk z naciągniętą cięciwą na szyję mu, potomku Bharaty, zarzucił. Z łukiem tym wielkim, szyję mu przytrzymującym, błyszczał ów wtedy, królu, jak księżyc na niebie, gdy go krąg halo otoczy, albo jak biały obłok, gdy go ozdobi łuk tęczy.

Rzekł wówczas do niego Karna:

– Próżna była wcześniejsza twa przemowa! Znów mi teraz mów radośnie raz za razem, jak to mnie zabić zdołasz… Nie walcz z godniejszymi od siebie ani z silniejszymi, Pandawo! Z podobnymi sobie walcz, drogi mój, nie wstydź się tego… Albo wracaj do domu, synu Madri, czy też do Kryszny i Phalguny* uciekaj!

[95] Po tych słowach pozwolił mu odejść, wielki królu – choć mógł go zabić, nie zabił go Syn Woźnicy; uwolnił go, wspomniawszy prośby Kunti.

Gdy wypuścił go ów wojownik w łuk zbrojny, Pandawa, jakby się wstydząc, ku rydwanowi Judhiszthiry się skierował. Pognębiony przez Syna Woźnicy, wsiadł na rydwan i wzdychał, dręczony bólem, jak syczy wąż wrzucony do dzbana…

Uwolniwszy go w starciu, Karna ku Pańćalom pośpiesznie ruszył na rydwanie o chorągwi ogromnej i koniach białych jak księżyc. Krzyk wielki pośród Pandawów się podniósł, panie ludu, gdy spostrzegli, że wódz armii twej na oddziały rydwanów Pańćalów naciera. [100] Jeżdżąc w koło, rzezi dokonał tam potężny Syn Woźnicy, wielki królu, zanim jeszcze słońce w połowie dziennej swej drogi się znalazło.

Ujrzeliśmy, jak oddziały rydwanników Pańćalów rydwanami wywozić stamtąd zaczęto – część pęknięte koła miała, przecięte godła, podarte chorągwie i osie złamane; część woźniców żyła, panie, a część została zabita.

To tu, to tam błąkały się słonie w szale, tak wzburzone, jakby w wielkim lesie ciała ich ogarnął pożaru ogień. Z rozłupanymi łbami i trąbami odciętymi, wykrwawione, z poranionymi cielskami przepysznymi i urżniętymi ogonami, panie, padały słonie, jak chmury w strzępach, przez wielkiego duchem męża wybijane. Inne, choć przerażone setkami strzał z żelaza i oszczepami, do natarcia nań się rzucały, niczym ćmy, co wprost do ognia lecą… [105] Trąbiły donośnie inne jeszcze słonie ogromne – z ociekającymi krwią cielskami wyglądały jak wodą powodzi spływające góry.

Konie zaś, z napierśników, podogoni oraz srebrnych, mosiężnych i złotych ozdób odarte, pozbawione derek, wędzidła straciły, przybrania z ogonów jaków, kropierze i kołczany z nich spadły, a bohaterscy jeźdźcy ich, prawdziwe bitew ozdoby, polegli – patrzyliśmy na wierzchowce te wspaniałe, jak błąkały się tam w boju. Dostrzegliśmy również jeźdźców konnych, królu, w zbroje i turbany odzianych, rzutkami, mieczami i lancami pozszywanych ze sobą nawzajem!

[110] Widzieliśmy ozdobione złotem rydwany, w rącze konie dobrze zaprzężone, jeżdżące pędem w koło, gdy rydwannicy ich zginęli – niektóre o złamanych osiach i dyszlach lub na pękniętych kołach, inne bez chorągwi i godeł, z przeciętymi krągłymi przodami, jarzmami i dyszlami. Porzuconych rydwanników ujrzeliśmy tam także, panie ludu – część rozpierzchła się powszędy, strzałami Syna Słońca przerażona, a wielu innych poległo, bezbronnych lub z bronią w dłoni.

Kolczugami okrytych i dzwoneczkami na piersi przybranych piechurów twych widzieliśmy, jak się rozbiegli powszędy, pięknymi różnobarwnymi chorągiewkami ozdobieni. [115] Dostrzegliśmy też ucięte w walce głowy, ramiona i uda oraz inne części ciała, lecącymi z łuku Karny strzałami urwane.

Widoczna stała się wojowników owych klęska wielka a straszliwa – strzałami Karny pędzeni, od strzał jego ostrych ginęli. Sryńdźajowie, choć przez Syna Woźnicy tak wybijani w bitwie, do natarcia nań się rzucali, niczym ćmy, co wprost do ognia lecą… Jak od potężnego ognia w dzień końca świata, tak od rydwannika owego wielkiego stronili kszatrijowie, gdy to tu, to tam wojsk ich oddziały dręczył.

Bohaterskich Pańćalów, rydwanników wielkich, co ocaleli z rzezi, w rozsypce uciekających z roztrzaskanymi zbrojami i sztandarami, ścigał potężny Karna, od tyłu strzały w nich posyłając. [120] Raził ich strzałami rydwannik wielki, Syn Woźnicy, tak jak słońce w południe stworzenia żywe razi!