Wanda Dynowska (1888-1971)
Urodzona 30 czerwca 1888 w Petersburgu, zmarła 20 marca 1971 w Majsurze. Pisarka, tłumaczka, działaczka społeczna, popularyzatorka teologii i filozofii hinduizmu w Polsce. Założycielka i organizatorka Biblioteki Polsko-Indyjskiej.
– córka adwokata Eustachego i Heleny z Sokołowskich. W rodowym majątku ziemskim znajdującym się koło miasteczka Lucyn, otrzymała wszechstronne wykształcenie. Opanowała język francuski, włoski, hiszpański, łotewski i rosyjski;
– studia romanistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz na Uniwersytecie w Lozannie;
– 1914 – po wybuchu wojny wyjazd z matką do Jałty, odwiedziny Moskwy;
– 1919 – wyjazd do Paryża w celu uzyskania zgody na utworzenie Polskiego Towarzystwa Teozoficznego. Spotkanie z Jiddu Krishnamurtim;
– od 1921 – redaktorka Przeglądu Teozoficznego (potem Myśli Teozoficznej i Biuletynu Teozoficznego);
– 1923 – funkcja sekretarza generalnego Polskiego Towarzystwa Teozoficznego. Przekłady zachodnioeuropejskiej literatury teozoficznej;
– założenie organizacji Służebników Polskich, działających na rzecz spraw kulturalnych i społecznych. Organizacja w 1926 roku w czasie przewrotu majowego wspiera Piłsudskiego;
– 1935 – po śmierci Piłsudskiego wyjazd do Indii. Zamieszkanie w ośrodku Ramany Maharishiego. Spotkanie i współpraca z Mahatmą Gandhim. Działalność na rzecz niepodległości Indii. Zawarcie znajomości z Maurycym Frydmanem.
– przez trzy lata praca w konsulacie polskim w Bombaju;
– 1944 – założenie wraz z M. Frydmanem Biblioteki Polsko-Indyjskiej (Indian-Polish Library) w Madrasie. Biblioteka istniała do 1971 roku, jej celem była szeroko pojęta popularyzacja kultury, literatury, historii i religii Indii w Polsce oraz kultury, literatury i historii polskiej w Indiach;
– organizacja pomocy dla polskich uchodźców w Indiach. Publikowanie w indyjskiej prasie artykułów informacyjnych o sprawach polskich;
– przełom lat 40. i 50. – zerwanie formalnych związków z organizacjami, do których wcześniej należała, m.in. z Towarzystwem Teozoficznym;
– 1960 i 1969 – kilkumiesięczne wizyty w Polsce. Wygłaszanie odczytów i spotkania propagujące kulturę indyjską, m.in. poglądy Gandhiego, Krishnamurtiego i Śri Ramany Maharishiego. W czasie obydwu wizyt spotkała się z Karolem Wojtyłą. Podczas pierwszego spotkania ofiarowała mu wydane tomy Antologii Indyjskiej. Podczas drugiego informuje o rozpaczliwej sytuacji narodu tybetańskiego.
– 1960 – praca na rzecz dzieci tybetańskich, które uciekły do Indii po inwazji chińskiej w miejscowości Dharmaśala. Kontakt z Dalajlamą;
– 1970-1971 – choroba i zamieszkanie w rzymsko-katolickim klasztorze w Majsurze, gdzie zmarła.
Najważniejsze publikacje:
1. Paul Brunton, A Search In Secret India (Ścieżkami jogów), przekład szóstego wydania: Wanda Dynowska, Książnica-Atlas (pierwsze wydanie lata 30).
2. P. Jordana, First to Flight, opis Kampanii wrześniowej 1939 r. i charakterystyka narodu polskiego, Biblioteka Polsko-Indyjska, (seria A-1), 1959.
– w tej serii publikowane były książki w językach angielskim, hindi i tamilskim. Przekłady dzieł polskich, m .in. wybór poezji polskiej od Kochanowskiego do współczesności;
3. Sześć tomów Antologii Indyjskiej (początkowo wydawanych jako Antologia poezji indyjskiej), pierwszy tom: Dynowska, Pielgrzymka hinduska w głąb Himalajów oraz Kaszmir, Biblioteka Polsko-Indyjska, (seria P-1) 1959.
– w antologii znalazły się tłumaczenia utworów z sanskrytu, tamilskiego, hindi, gudźarati, marathi i bengalskiego;
– pisma Gandhiego, Ramany Maharishiego, J. Krishnamurtiego, Anny Besant, Leadbeatera, Aurobindo, G.S. Arundale’a, Wiwekanandy, Claude Bragdona Joga dla Ciebie, czytelniku, P. Carusa Nauka Buddy, R. Tagore’a Sadhana, C. Dźinaradźadasy;
– osobiste prace W. Dynowskiej, np.: O przyrodzie i sztuce, Wiersze indyjskie, Czy tylko raz żyjemy na ziemi, Indie w walce o wolność, Prawo ofiary i nauka serca, Z rozmów ze sobą, Hinduska bhakti, Nieco o literaturze sanskryckiej, Podstawy hinduskiej kultury.
– od lat 60. biblioteka popularyzuje wiedzę o Tybecie i buddyzmie: dwa zbiory poezji tybetańskiej, opis pielgrzymki w głąb Himalajów i Buddyzm mahajana.
3. All for Freedom – The Warsaw Epic, praca zbiorowa, redakcja i współtworzenie: Wanda Dynowska, 1946.
4. Wanda Dynowska,Bhagavad Gita: Pieśń Pana, Swatantrapur 1947, Madras 1956, 1957, Delhi 1972.
5. Wanda Dynowska, Tirukural, Biblioteka Polsko-Indyjska, 1958.
Bibliografie i recenzje prac Wandy Dynowskiej:
1. F. Michalski, Przegląd Orientalistyczny – Recenzje nr 4, 1959, s. 423-425.
2. F. Michalski, ” Znak”-Zdarzenia-Książki-Ludzie nr 6, 1960, s. 862-864.
3. K. Drygas, Przegląd Humanistyczny nr 1, 1963, s. 174-175.
4. T. Gerlach, Przegląd Orientalistyczny nr 4, 1971, s. 433-434.
5. Rocznik Literacki 1971, s. 628-629.
6. J. Czachowska, Słownik współczesnych pisarzy polskich, Warszawa 1977, t. I, s. 229-232.
(lista opracowana przez Wojciecha Sady, zamieszczona na stronie http://www.jkrishnamurti.republika.pl/rozne.dynowska.bio.htm)
Prace o Wandzie Dynowskiej:
1. L. Porębski, „Indie Polsce”, Współczesność 1-15 listopada 1958.
2. S. Garztecki, „Wanda Dynowska – polska literatka w Indii” (rozmowa z Dynowską), 7 Dni 16 października 1960.
3. T. Pobożniak, „Gandhi a Polska”, Przegląd Orientalistyczny nr 4, 1969.
4. A. Boniecki, „Gandhi, aszramy i Tybetańczycy” (wywiad z Dynowską), Tygodnik Powszechny 26 października 1969.
5. A. Boniecki, „Wanda Dynowska-Umadevi”, Tygodnik Powszechny 9 maja 1971.
6. I. Hradyska, „Hinduska ze słowiańską twarzą”, Wiadomości nr 1326, 29 August 1971.
7. H. Potulicka, „Paradoks czy synteza”, Wiadomości nr 1326, 29 August 1971.
8. A. Zaczyński, „Umadevi”, Za i Przeciw 26 marca 1972.
9. A. Zaczyński, „Wanda Dynowska zapomniana”, Kierunki 23 czerwca 1974.
10. P. Czapliński, „Wanda Dynowska-Umadevi”, Zeszyty Studenckiego Koła Orientalistycznego w Lublinie nr 3, lipiec 1981.
11. Z. Pawlik, „Tande – znaczy tata. Wspomnienie o księdzu Marianie Batogowskim”, Papieskie Intencje Misyjne nr 3, 1982, s. 12-13.
12. S. Tokarski, Orient i kontrkultury, Warszawa 1984.
(lista opracowana przez Wojciecha Sady, zamieszczona na stronie http://www.jkrishnamurti.republika.pl/rozne.dynowska.bio.htm)
Przygotował Andrzej Babkiewicz
opublikowano: bhagavadgita.eu (2012)