9.50. Opowieść o Saraswacie

Waiśampajana rzekł:
1 Gdzie Pan Gwiazd odprawiał ryty, by wyświęcić się na króla,
o Bharato, tam rozgorzał ów gwałtowny bój z Taraką.

2 Siłacz tam też dotknął wody, rozdał dary powściągliwy
i do brodu ruszył prawy przemądrego Saraswaty.

3 Gdzie onegdaj Saraswata, mędrzec Wedy przekazywał
podczas suszy lat dwunastu pierwszym pośród dwójzrodzonych.

Dźanamedźaja rzekł:
4 Czemuż mądry Saraswata, co za skarb ascezę waży,
tu onegdaj Wed nauczał podczas suszy lat dwunastu?

Waiśampajana rzekł:
5 Żył tu niegdyś mędrzec, królu, asceta, co zmysły zdławił,
ślub studencki praktykował, nazywano go Dadhićą.

6 Śakra stale się obawiał żaru jego wielkich pokut,
wszak go skusić nie był w stanie, choć nagrody różne dawał.

7 Oto kiedyś Głupcogromca, by go znęcić, wysłał k niemu
boską nimfę Alambuszę, dobrą i niezwykle piękną.

8 Bogom składał on libacje chwalebny nad Saraswati,
a w pobliżu już czekała owa piękność, wielki królu.

9 Boskie ciało jej ujrzawszy, wieszcz ów, choć się kontrolował,
spermę zwolnił w Saraswati, owa rzeka ją podjęła.

10 Gdy nasienie zobaczyła, w łonie swoim je złożyła
i ów płód utrzymywała, by mieć syna, wielka rzeka.

11 W swoim czasie z rzek najlepsza dała dziecku narodziny
i, zabrawszy z sobą syna, ku wieszczowi się udała.

12 Tam wśród wieszczów zgromadzenia rzeka mędrca zobaczyła
i, mu syna przekazując, w takie słowa się ozwała:
„Oto syn twój, o braminie, z miłością niańczony k tobie.

13 Spermę, którą uroniłeś, widząc nimfę Alambuszę,
z miłości do ciebie w łonie przetrzymałam, o braminie.

14 Pewny bądź, że twe nasienie szkody wszak nie mogło doznać,
swego syna chciej przygarnąć, jak go daję niewinnego”.

15 Po tych słowach objął syna, szczęścia wyżyn doświadczając,
i z miłością dwójzrodzony główkę wąchał obyczajnie.

16 Długi czas w ramionach pieścił, o z Bharatów pierwszy, potem
mędrzec dał błogosławieństwo Saraswati wielce rady:

17 „Niebianie, przodkowie wszędy, gandharwowie i nimf grona
będą ukontentowani libacjami z twojej wody”.

18 Rzekłszy to, w swym sercu rady, począł chwalić wielką rzekę
takim słowem jak należy, królu, jego mowy słuchaj:

19 „Onegdaj ze stawu Brahmy wypłynęłaś, o szczęśliwa,
wieszczowie o stałych ślubach znają cię z strumieni pierwszą.

20 O prześliczna, złotocera, zawsze czynisz mi przysługę,
syn zrodzony z Saraswati zatem stanie się potężny.

21 Będą zwać go twym imieniem, syn twój światy utrzymuje.
Znany jako Saraswata stanie wielkim się ascetą.

22 O czcigodna, Saraswata podczas suszy lat dwunastu
będzie Wedy przekazywał pierwszym pośród dwójzrodzonych.

23 O pomyślna Saraswati, szczęsna, śliczna, z mojej łaski
wśród strumieni, co zmywają, ty najczystszą zawsze będziesz”.

24 Tak przez niego wychwalana dar zyskała wielka rzeka
i, zabrawszy z sobą syna, oddaliła się radosna.

25 W czas konfliktu okrutnego niebian oraz synów Danu
Śakra światy trzy przemierzał, aby oręż zacny znaleźć.

26 Jednak Śakra bóg nie zdobył oręża odpowiedniego,
który mógłby się nadawać do zabicia wrogów niebian.

27 Więc przemówił on do bogów: „Poza kośćmi od Dadhići
antybogów, naszych wrogów nie mogę uśmiercić niczym.

28 Idźcie więc, o pierwsi z niebian, i błagajcie tego wieszcza:
»O Dadhićo, daj swe kości, dzięki nim zgładzimy wrogów«”.

29 Niebianie błagali wieszcza o szkielet z ogromnym znojem:
„Porzuć życie swe i tchnienie!”, on to zrobił bez namysłu
i osiągnął niezniszczalne światy, bogom dając radość.

30 Wówczas Śakra przeszczęśliwy z jego kości wnet uczynił
rozliczny niebiański oręż: gromy, koła i maczugi
oraz mnogie ciężkie pałki.

31 Ten, co światy utrzymuje, za sprawą ascezy srogiej
z mędrca Bhrygu się narodził, co był synem Pana Stworzeń*.

32 Nadcielesny, przepotężny, powstały z esencji świata,
rosły, sławą wyprzedzany, skał preceptor się narodził –
Głupcogromca jego mocy nieustannie się obawiał.

33 Bóg tym gromem, o Bharato, wraz z zaklęciem z mocą Brahmy
gwałtownie zwolnionym w złości wymordował bohaterskich
dziewięćdziesiąt dziewięć wojów – dzieci Diti oraz Danu.

34 W tym niezmiernie długim czasie, co napełniał przerażeniem,
przyszła owa pora suszy, która trwała lat dwanaście.

35 Podczas suszy lat dwunastu, aby znaleźć utrzymanie,
trapieni wieszczowie głodem uchodzili we wsze strony.

36 Mądry Saraswata ujrzał, jak się wszędzie rozbiegają
i był gotów również odejść, gdy doń rzekła Saraswati:

37 „Synu, nie myśl o ucieczce, ja dostarczę tobie jadła,
dam ci najprzedniejsze ryby, mieszkaj tutaj, o Bharato”.

38 Po tych słowach lał libacje przodkom oraz licznym bogom,
a zyskawszy dzienną strawę, Wedy z tchnieniem utrzymywał.

39 A gdy suszy czas przeminął, wszem pytali się wieszczowie
wzajem w kwestii recytacji oraz Wedy studiowania.

40 Kiedy głodem przynagleni uciekali, władco królów,
wszyscy Wedy utracili i nikt nie miał w nich jasności.

41 Jeden spośród owych mędrców zaszedł raz do Saraswaty,
kiedy wieszcz w pełnym skupieniu recytował i studiował.

42 A wróciwszy, opowiedział o błyszczącym Saraswacie,
co studiuje na bezludziu i jest równy nieśmiertelnym.

43 Wieszczowie ruszyli wszyscy, gdzie przebywał Saraswata,
a zebrawszy się, tak rzekli do pierwszego pośród mędrców:

44 „Poucz nas!”, a wtedy mędrzec tak im oto odpowiedział:
„Pierwej normy przestrzegając, stańcie się uczniami mymi”.

45 Grono wieszczów na to rzecze: „Wszak ty dzieckiem jesteś, synku!”.
On im na to odpowiedział: „Wbrew ja prawu nie postąpię.

46 Kto w niezgodzie z prawem mówi, kto niezgodnie z prawem słucha,
szybko oni umrą obaj albo też się znienawidzą.

47 Nie przez wiek ni siwą głowę, ni bogactwo, pokrewieństwo
prawi stają się wieszczowie. Wielkim czyni wykształcenie”.

48 Usłyszawszy jego słowa, mędrcy z regułami w zgodzie
odeń Wedy otrzymali i znów stali się prawymi.

49 Aby przestudiować Wedy, sześćdziesiąt tysięcy wieszczów
studentami się uznało uczonego Saraswaty.

50 Każdy z nich garść trawy darbhy przyniósł na jego siedzisko,
wszyscy oni w jego mocy, choć ten bramin jeszcze dzieckiem.

51 Tam również rozdał dobra syn Rohini
wielce potężny, starszy brat Keśawy,
i w szczęściu ruszył do sławnego brodu,
gdzie to mieszkała wiekowa dziewica.