11.2. Mowa Widury

Waiśampajana rzekł:
1 Usłysz to, co rzekł Widura synowi Wićitrawirji*,
pocieszając byka ludzi słowami nieśmiertelnymi.

Widura rzekł:
2 Królu, wstań, dlaczego leżysz, dojdź do ładu sam ze sobą,
oto kres śmiertelnych stworzeń wszelkich, stałych i ruchomych.

3 Każdy zbiór się wyczerpuje, wzloty kończą się upadkiem,
związki kończą się rozstaniem, życie zaś się kończy śmiercią.

4 Skoro Jama ciągnie z sobą i tchórza, i bohatera,
czemuż więc ci kszatrijowie nie mieli ze sobą walczyć,
Bharato, kszatrijów byku?

5 Jeden nie walcząc umiera, drugi walcząc żyje dalej,
osiągając, wielki królu, czas swój, nikt go nie przekroczy.

6 Więc nad zabitymi w bitwie ty, królu, nie możesz boleć.
Jeśli mają autorytet księgi, oni osiągnęli
najwspanialsze przeznaczenie.

7 Wszyscy ci recytowali Wedy, ślubów przestrzegali,
zginęli jak bohaterzy; nad czym tu lamentowanie?

8 Przybyli z nieznanej sfery, poszli ku nieznanej sferze,
tyś nie ich, nie twoi oni; nad czym tu lamentowanie?

9 Zabity osiąga niebo, zabiwszy osiąga sławę,
cenne jest jedno i drugie, w walce nie jest nic jałowe.

10 Indra im urządza światy, w których ziszczą się pragnienia,
albowiem są oni gośćmi Indry, byku pośród mężów.

11 Nie znajdą tak łatwo nieba ludzie przez ascezę, wiedzę
ni ofiary pełne darów jak żołnierze padli w boju.

12 Matek i ojców tysiące, setki synów i małżonek
doświadczają koła wcieleń, czyi oni są, my czyi?

13 Do smutku tysiące podstaw, do strachu okazji setki
nawiedzają dnia każdego głupca, lecz nie uczonego.

14 Nikt czasowi nie jest miły ni wrogi, najlepszy z Kurów,
nikt mu nie jest obojętny, czas za sobą ciągnie wszystko.

15 Nietrwałe jest życie, piękno, młodość, gromadzenie bogactw,
zdrowie, z miłym przebywanie, mędrzec niech nie pragnie tego!

16 Ty jeden nie możesz boleć nad nieszczęściem wszystkich ludzi;
co pogrąży się w niebycie, już do życia nie powróci.

17 Kto dostrzega napór smutku, niech go zdławi, nie bolejąc,
to jest lekiem na nieszczęście, że się nad nim nie rozmyśla,
gdy rozmyśla się, nie znika, nawet jeszcze bardziej wzrasta.

18 Kiedy wiążą się z niechcianym i brak tego im, co miłe,
ludzie o rozumie małym doznają umysłu cierpień.

19 Nie ma zysku ni prawości, ni rozkoszy w twoim bólu,
nie opuszcza on gnuśnego, tego, kto z trzech celów zbacza*.

20 Taki, inny stan szczególny majątku zyskując, ludzie
błądzą niezadowoleni, mędrcy są zadowoleni.

21 Mądrością umysłu boleść, ból cielesny lekarstwami
niech zwalcza – to wiedzy biegłość; nie zrównujmy się z głupcami.

22 Leży obok leżącego, stoi obok stojącego,
biegnie obok biegnącego karman – czyn przeszłego życia.

23 W jakimkolwiek stanie człowiek czyni dobro lub nieprawość,
w takim to osiąga stanie taki owoc swoich czynów.