Autorzy

Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)

Andrzej Babkiewicz
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz

Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.

महाभारत

Mahābhārata

9. Księga Śalji (śalya-parvan)

***

9.29-53 Księga podróży do miejsc pielgrzymek
(rāma-tīrtha-yātrā)

9.53. Spotkanie z Naradą

Streszczenie rozdziału:

vaiśaṃpāyana uvāca
kurukṣetraṃ tato dṛṣṭvā dattvā dāyāṃś ca sātvataḥ |
āśramaṃ sumahad divyam agamaj janamejaya ||9.53.1||

madhūkāmravanopetaṃ plakṣanyagrodhasaṃkulam |
ciribilvayutaṃ puṇyaṃ panasārjunasaṃkulam ||9.53.2||

taṃ dṛṣṭvā yādavaśreṣṭhaḥ pravaraṃ puṇyalakṣaṇam |
papraccha tān ṛṣīn sarvān kasyāśramavaras tv ayam ||9.53.3||

te tu sarve mahātmānam ūcū rājan halāyudham |
śṛṇu vistarato rāma yasyāyaṃ pūrvam āśramaḥ ||9.53.4||

atra viṣṇuḥ purā devas taptavāṃs tapa uttamam |
atrāsya vidhivad yajñāḥ sarve vṛttāḥ sanātanāḥ ||9.53.5||

atraiva brāhmaṇī siddhā kaumārabrahmacāriṇī |
yogayuktā divaṃ yātā tapaḥsiddhā tapasvinī ||9.53.6||

babhūva śrīmatī rājañ śāṇḍilyasya mahātmanaḥ |
sutā dhṛtavratā sādhvī niyatā brahmacāriṇī ||9.53.7||

sā tu prāpya paraṃ yogaṃ gatā svargam anuttamam |
bhuktvāśrame 'śvamedhasya phalaṃ phalavatāṃ śubhā |
gatā svargaṃ mahābhāgā pūjitā niyatātmabhiḥ ||9.53.8||

abhigamyāśramaṃ puṇyaṃ dṛṣṭvā ca yadupuṃgavaḥ |
ṛṣīṃs tān abhivādyātha pārśve himavato 'cyutaḥ |
skandhāvārāṇi sarvāṇi nivartyāruruhe 'calam ||9.53.9||

nātidūraṃ tato gatvā nagaṃ tāladhvajo balī |
puṇyaṃ tīrthavaraṃ dṛṣṭvā vismayaṃ paramaṃ gataḥ ||9.53.10||

prabhavaṃ ca sarasvatyāḥ plakṣaprasravaṇaṃ balaḥ |
saṃprāptaḥ kārapacanaṃ tīrthapravaram uttamam ||9.53.11||

halāyudhas tatra cāpi dattvā dānaṃ mahābalaḥ |
āplutaḥ salile śīte tasmāc cāpi jagāma ha |
āśramaṃ paramaprīto mitrasya varuṇasya ca ||9.53.12||

indro 'gnir aryamā caiva yatra prāk prītim āpnuvan |
taṃ deśaṃ kārapacanād yamunāyāṃ jagāma ha ||9.53.13||

snātvā tatrāpi dharmātmā parāṃ tuṣṭim avāpya ca |
ṛṣibhiś caiva siddhaiś ca sahito vai mahābalaḥ |
upaviṣṭaḥ kathāḥ śubhrāḥ śuśrāva yadupuṃgavaḥ ||9.53.14||

tathā tu tiṣṭhatāṃ teṣāṃ nārado bhagavān ṛṣiḥ |
ājagāmātha taṃ deśaṃ yatra rāmo vyavasthitaḥ ||9.53.15||

jaṭāmaṇḍalasaṃvītaḥ svarṇacīrī mahātapāḥ |
hemadaṇḍadharo rājan kamaṇḍaludharas tathā ||9.53.16||

kacchapīṃ sukhaśabdāṃ tāṃ gṛhya vīṇāṃ manoramām |
nṛtye gīte ca kuśalo devabrāhmaṇapūjitaḥ ||9.53.17||

prakartā kalahānāṃ ca nityaṃ ca kalahapriyaḥ |
taṃ deśam agamad yatra śrīmān rāmo vyavasthitaḥ ||9.53.18||

pratyutthāya tu te sarve pūjayitvā yatavratam |
devarṣiṃ paryapṛcchanta yathāvṛttaṃ kurūn prati ||9.53.19||

tato 'syākathayad rājan nāradaḥ sarvadharmavit |
sarvam eva yathāvṛttam atītaṃ kurusaṃkṣayam ||9.53.20||

tato 'bravīd rauhiṇeyo nāradaṃ dīnayā girā |
kim avasthaṃ tu tat kṣatraṃ ye ca tatrābhavan nṛpāḥ ||9.53.21||

śrutam etan mayā pūrvaṃ sarvam eva tapodhana |
vistaraśravaṇe jātaṃ kautūhalam atīva me ||9.53.22||

nārada uvāca
pūrvam eva hato bhīṣmo droṇaḥ sindhupatis tathā |
hato vaikartanaḥ karṇaḥ putrāś cāsya mahārathāḥ ||9.53.23||

bhūriśravā rauhiṇeya madrarājaś ca vīryavān |
ete cānye ca bahavas tatra tatra mahābalāḥ ||9.53.24||

priyān prāṇān parityajya priyārthaṃ kauravasya vai |
rājāno rājaputrāś ca samareṣv anivartinaḥ ||9.53.25||

ahatāṃs tu mahābāho śṛṇu me tatra mādhava |
dhārtarāṣṭrabale śeṣāḥ kṛpo bhojaś ca vīryavān |
aśvatthāmā ca vikrānto bhagnasainyā diśo gatāḥ ||9.53.26||

duryodhano hate sainye pradruteṣu kṛpādiṣu |
hradaṃ dvaipāyanaṃ nāma viveśa bhṛśaduḥkhitaḥ ||9.53.27||

śayānaṃ dhārtarāṣṭraṃ tu stambhite salile tadā |
pāṇḍavāḥ saha kṛṣṇena vāgbhir ugrābhir ārdayan ||9.53.28||

sa tudyamāno balavān vāgbhī rāma samantataḥ |
utthitaḥ prāg ghradād vīraḥ pragṛhya mahatīṃ gadām ||9.53.29||

sa cāpy upagato yuddhaṃ bhīmena saha sāṃpratam |
bhaviṣyati ca tat sadyas tayo rāma sudāruṇam ||9.53.30||

yadi kautūhalaṃ te 'sti vraja mādhava mā ciram |
paśya yuddhaṃ mahāghoraṃ śiṣyayor yadi manyase ||9.53.31||

vaiśaṃpāyana uvāca
nāradasya vacaḥ śrutvā tān abhyarcya dvijarṣabhān |
sarvān visarjayām āsa ye tenābhyāgatāḥ saha |
gamyatāṃ dvārakāṃ ceti so 'nvaśād anuyāyinaḥ ||9.53.32||

so 'vatīryācalaśreṣṭhāt plakṣaprasravaṇāc chubhāt |
tataḥ prītamanā rāmaḥ śrutvā tīrthaphalaṃ mahat |
viprāṇāṃ saṃnidhau ślokam agāyad idam acyutaḥ ||9.53.33||

sarasvatīvāsasamā kuto ratiḥ
sarasvatīvāsasamāḥ kuto guṇāḥ |
sarasvatīṃ prāpya divaṃ gatā janāḥ
sadā smariṣyanti nadīṃ sarasvatīm ||9.53.34||

sarasvatī sarvanadīṣu puṇyā
sarasvatī lokasukhāvahā sadā |
sarasvatīṃ prāpya janāḥ suduṣkṛtāḥ
sadā na śocanti paratra ceha ca ||9.53.35||

tato muhur muhuḥ prītyā prekṣamāṇaḥ sarasvatīm |

hayair yuktaṃ rathaṃ śubhram ātiṣṭhata paraṃtapaḥ ||9.53.36||

sa śīghragāminā tena rathena yadupuṃgavaḥ |
didṛkṣur abhisaṃprāptaḥ śiṣyayuddham upasthitam ||9.53.37||

Waiśampajana rzekł:
1 Kiedy ujrzał Pole Kuru, Satwata rozdawał dary,
potem ruszył do wielkiego eremu, Dźanamedźajo.

2 W nim madhuki*, mango gaje, figowce: plaksza i banian,
wszem porastał go chlebowiec, wiąz indyjski*, migdałecznik*.

3 Gdy go ujrzał pierwszy z Jadów, piękny, o znamionach dobra
zebranych zapytał wieszczów: „Kogóż jest ów erem cudny?”.

4 Tam zebrani szlachetnemu Dzierżcy Pługu tak odrzekli:
„Słuchaj, a w szczegółach, Ramo, kogóż była ta pustelnia.

5 Tutaj niegdyś sam bóg Wisznu ascezę odprawiał srogą,
tu z regułą w zgodzie spełniał odwieczne ofiary liczne.

6 Tutaj również doskonała joginka, braminka młoda,
ascetka w pokutach celna ślub uczniowski wypełniała
i do nieba się udała.

7 Urodziła się chwalebna wielkiemu Śandilji córa,
oddana pokucie, święta i w uczniowskich ślubach stała.

8 Sam szczyt jogi osiągnęła, pierwsza wśród zasługodzierżców,
w eremie ofiary z konia zdobyła szlachetna owoc
i do niebios podążyła, wielbiona przez wieczne dusze.

9 Wszedł do zbożnej tej pustelni buhaj z Jadów, ją obejrzał,
potem wieszczom cześć okazał u podnóża Himalajów.
Opuścił obozy władców i się w górę zaczął wspinać.

10 Siłacz z palmirą w sztandarze nie oddalił się daleko,
kiedy ujrzał bród przeczysty i ogromnie się zadziwił.

11 Ujrzał Plakszaprasrawanę oraz siłę Saraswati,
potem doszedł zaś do brodu przedniego Karapaćana.

12 Wielce silny Pługodzierżca również rozdał tam jałmużnę,
w chłodnej wodzie się wykąpał, a następnie ruszył dalej
wielce rady do azylu Mitry, a wraz z nim Waruny.

13 Gdzie Arjaman, Indra, Ogień dawniej szczęście osiągnęli,
w miejsce nad Jamuny brzegiem wyruszył z Karapaćany.

14 Tam też prawy się wykąpał i w radości bezgranicznej
byk pomiędzy Jadawami w gronie wieszczów doskonałych
zasiadł, aby od nich słuchać opowieści przewspaniałych.

15 Kiedy wszyscy się zebrali, wówczas bóg i wieszcz Narada
przybył właśnie w owo miejsce, gdzie przebywał sławny Rama.

16 Krągły kok splątanych włosów, złoty strój miał ów asceta,
nosił również kij ze złota, a w swym ręku dzban na wodę.

17 Cudną lutnię miał ze sobą, dźwięczną, ze skorupy żółwia,
zręcznie tańczył oraz śpiewał przez braminów, bogów czczony.

18 Wszędzie kłótnie wywoływał, jako że uwielbiał spory,
przybył on właśnie w to miejsce, gdzie przebywał chlubny Rama.

19 Wszyscy wstali, by go witać i stałego w ślubach czcili,
później wieszcza wypytali drobiazgowo o Kaurawów.

20 Narada, praw wszystkich znawca, opowiedział szczegółowo
o tym, co się wydarzyło, o zagładzie rodu Kurów.

21 Syn Rohini się odezwał do Narady łzawym głosem:
„Jaki dziś jest rozkład siły? Którzy z władców ocaleli?

22 Choć już wcześniej usłyszałem wszystko o tym, o asceto,
wielka trawi mnie ciekawość, by w szczegółach się dowiedzieć”.

23 Narada rzekł:
Pierwej poległ w boju Bhiszma, Drona oraz władca Sindhu,
Karna, dziecię Chmurodzielcy z synami rydwannikami,

24 Bhuriśrawas, władca Madry mężny, o Rohini synu.
Ci i inni w wielkiej liczbie tam mocarze zgromadzeni,

25 dzieci władców i królowie, w boju niezawracający
drogie życie porzucili dla korzyści syna Kurów.

26 O Madhawo długoręki, słuchaj więc o ocalałych.
W siłach Dhrytarasztry trwają Krypa oraz mężny Bhodźa
i potężny Aśwatthaman, armia poszła w rozproszenie.

27 Widząc armię pogromioną, Krypę i w ucieczce innych,
przygnębiony Durjodhana wszedł do stawu Dwaipajana.

28 Dzieci Pandu razem z Kryszną strasznym słowem udręczyły
Durjodhanę leżącego natenczas w spokojnej toni.

29 Z każdej strony uderzany siłacz takim ostrym słowem,
pochwycił maczugę mocną i wyłonił się z jeziora.

30 Teraz właśnie on się zbliża, aby w szranki stanąć z Bhimą.
Dzisiaj będzie bój okrutny między tymi dwoma, Ramo.

31 Jeśli jesteś jego ciekaw, spiesz Madhawo, a bez zwłoki.
Swoich uczniów bój obejrzyj, kiedy pragniesz, przeraźliwy.

Waiśampajana rzekł:
32 Przemowę Narady słysząc, uczcił byków dwójzrodzonych
i odesłał wszystkich, którzy razem z nim wszem wędrowali:
„Wprost ruszajcie do Dwaraki” instruował zwolenników.

33 Rama z góry zszedł tej pierwszej, z miłej Plakszaprasrawany
i, w radości wysłuchawszy o zasługach wielkich brodu,
w bliskości zebranych mędrców niezłomny zaśpiewał strofy:

34 „Czy szczęście jest równe mieszkaniu w jej brodach,
gdzie równe zasługi kąpieli w jej wodach,
widząc Saraswati ludzie idą k niebu,
niech każdy wspomina rzekę Saraswati.

35 Wśród rzek jest najczystszą wszystkich Saraswati,
stale Saraswati ludziom szczęście niesie,
widząc Saraswati, choć z grzeszników pierwsi
już się nie frasują ni tu, ni w zaświatach”.

36 Ciągle znowu spozierając z miłością na Saraswati,
wrogogromca na rydwanie stanął w konie zaprzężonym.

37 Szybko rwącym tym rydwanem buhaj między Jadawami
zbliżał się, gdyż chciał zobaczyć swoich uczniów pojedynek.