9.4. Mowa Durjodhany

Sańdźaja rzekł:
1 Kiedy więc tak rzekł do króla ów Gautama przewspaniały,
ten gwałtownie długo wzdychał, po czym zamilkł, panie ludów.

2 Przez chwilę rozmyślał wówczas Dhrytarasztry syn rozumny*
i do Krypy Śaradwaty rzekł ten, który dręczył wrogów:

3 „Co przyjaciel mój rzec musiał, wszystko to dotarło do mnie;
w walce narażając życie, tyś to wszystko robił dla mnie.

4 Świat cię widział, gdy kroczyłeś wśród zastępów, gdy walczyłeś
z dostojnymi Pandawami, wielkimi rydwannikami.

5 Jednak, panie, przyjacielu, coś rzec musiał, com usłyszał,
nic z tego mnie nie pociesza jak lek pragnącego umrzeć.

6 Słowa twe, wielkoramienny, rozsądne, korzystne, wielkie,
nie dodają mi otuchy, o najlepszy wśród braminów!

7 Pozbawiony przez nas władzy, jak nam będzie mógł zaufać?
W kości przez nas zwyciężony władca wielkiego bogactwa,
jak w przyszłości będzie w stanie ów zawierzyć moim słowom*?

8 Sprzyjający synom Prythy Kryszna, gdy z poselstwem przybył,
zwodzony był Hryszikeśa, negowane jego dzieło;
czyż on teraz będzie zważał, braminie, na moje słowa?

9 Na salę zgromadzeń weszła Kryszna* i podniosła lament,
Kryszna* tego nie wybaczy, jak i grabieży królestwa*.

10 To, o czym słyszałem dawniej, dziś dostrzegam – dwaj Krysznowie*
jednym tchnieniem żyją, panie, wiążą ich wzajemne więzi*.

11 O siostrzeńca śmierci słysząc, smutno sypia Bujnowłosy,
nasza jest tej zbrodni wina, jak on zdoła nam wybaczyć*?

12 Przez zabójstwo Abhimanju nie zna spokoju Ardźuna,
jak on, nawet poproszony, mógłby działać na mą korzyść?

13 Środkowy Pandawa, dziki, wielkiej siły Bhimasena
okrutną przysięgę złożył, prędzej pęknie niż ją złamie.

14 Bliźniacy przywdziali zbroję, przypasali swoje miecze,
obaj zgodni we wrogości niczym Jama w dwóch postaciach*.

15 Dhrysztadjumna i Śikhandin, obaj wobec mnie są wrodzy,
cóż oni dla mej korzyści zrobią, najlepszy z braminów?

16 Na sali zgromadzeń wszyscy widzieli, jak Duhśasana
nękał Krysznę w menstruacji, osłoniętą jedną szatą.

17 Pandawowie pamiętają dzisiaj nagą i nieszczęsną,
nie mogą powstrzymać wojny ci niepokojący wrogów.

18 Po to zatem, by mnie zniszczyć, nieszczęsna Draupadi Kryszna
podjęła ascezę srogą: by umocnić mężów w dziele
stale śpi na gołej ziemi, póki dręczy ją ta wrogość.

19 A i siostra Wasudewy, porzuciwszy dumę, pychę,
stała się służącą Kryszny*, stale jest na jej usługi*.

20 Wszystko to wybuchło zatem i nie sposób tego zgasić.
Nie nastąpi pojednanie ze mną, gdy zmarł Abhimanju.

21 Jak teraz, gdy się cieszyłem ziemią morzem ozdobioną,
miałbym się radować księstwem mizernym, z Pandawów łaski?

22 Skoro jaśniałem wysoko nad królami niczym słońce,
jak mam teraz kroczyć z tyłu jak sługa za Judhiszthirą?

23 Gdy rozkoszy zażywałem sam i dary rozdawałem
obfite, jak mam prowadzić nędzny żywot wraz z nędznymi?

24 Nie oburzam się na twoje miłe i przyjazne słowa,
lecz nie sądzę w żaden sposób, że jest czas na pojednanie.

25 W prawej walce prawe dzieło dostrzegam, dręczący wrogów;
to nie czas, by być jak eunuch, to jest dla nas czas, by walczyć!

26 Ofiary składałem liczne, kapłanom dawałem dary,
regularnie Wed słuchałem, deptałem mych wrogów głowy.

27 Służących traktuję dobrze, wspieram, ojcze, biednych ludzi,
atakuję wrogie księstwa, troszczę się o własne państwo.

28 Zażywam rozkoszy różnych, cele trzy realizuję*,
długi spłacam swoim przodkom i prawości wojownika.

29 Nie ma szczęścia tu, to pewne, czym królestwo jest, czym chwała?
Sławę w świecie tym się zyska dzięki walce, nie inaczej.

30 Naganna jest śmierć kszatriji wówczas, gdy umiera w domu,
pełna wielkiej nieprawości jest śmierć w domu, w łożu własnym.

31 Człowiek, który ciało swoje w lesie lub w walce wyzwala,
w ten sposób ofiary składa wielkie i osiąga wielkość.

32 Kto żałośnie utyskując, dotknięty chorobą, stary,
wśród lamentujących krewnych umiera, nie jest mężczyzną.

33 Porzucam rozkosze wszelkie wśród idących ku najwyższej
ścieżce, by przez prawą walkę zyskać świat cnotliwych mężów.

34–35 Pewne miejsce w niebie Indry mają herosi szlachetni,
nieunikający bitew, mądrzy, wierni swym przysięgom,
wszyscy ofiarnicy, którzy oczyszczają się orężem;
jasne nimf niebiańskich grona z radością zerkają na nich.

36 Z pewnością przodkowie patrzą na czczonych na dworze Śakry*,
gdy oni w nimf towarzystwie cieszą się w niebiańskim świecie.

37 My wkroczymy też na ścieżkę, którą kroczą nieśmiertelni
i bohaterowie, którzy nie lękają się potyczki;

38 na tę ścieżkę już wkroczyli dziad czcigodny*, nasz uczony
nauczyciel*, Dźajadradha, Karna oraz Duhśasana.

39 Troszcząc się o moją sprawę, zmarli wojownicy, władcy,
przeszyci strzałami leżą na ziemi, we krwi skąpani.

40 Dzielni znawcy świetnej broni, wykształceni ofiarnicy,
życie dając w słusznej sprawie, przebywają w świecie Indry.

41 Oni ścieżkę tę przetarli, lecz znów ciężka do przebycia
będzie, pędzą nią kroczący stąd ku prawych przeznaczeniu.

42 Myśląc o tych bohaterów dziele, tych, co dla mnie giną,
chcę im tylko dług mój spłacić i nie baczę na królestwo.

43 Gdy pozwolę oddać życie druhom moim, braciom, dziadom,
a sam życie swe ocalę, ludzie zelżą mnie, to pewne.

44 Cóż znaczyłoby królestwo bez mych krewnych, druhów, bliskich,
a do tego, gdybym musiał przed Pandawą się ukorzyć?

45 Skoro to ja ten świat cały podporządkowałem sobie,
przeto poprzez prawą walkę zyskam niebo, nie inaczej”.

46 Kiedy rzekł tak Durjodhana, wszyscy słowa te chwalili
i sławili kszatrijowie króla, mówiąc: „ach, wspaniale!”.

47 Nie bolejąc nad porażką, pragnąc męstwem się wykazać,
wszyscy podekscytowani na walce skupili myśli.

48 Wówczas konie popędzając, pragnąc walki, Kaurawowie
kilkanaście kilometrów przebyli i przystanęli.

49 Dotarli do Saraswati, rzeki o czerwonych wodach,
na płaskowyż Himalajów przestrzenny, bezdrzewny, święty,
pomyślny, tam kąpiel wzięli i pragnienie ugasili.

50 I synowie twoi, królu, pozostali tam żarliwi,
pocieszając się wzajemnie, potem znowu samych siebie
i ożyli wojownicy losowi oddani wszyscy.