Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
9. Księga Śalji (śalya-parvan)
***
9.1-16 Księga zabicia Śalji (śalya-vadha) /
Osiemnasty dzień bitwy
9.5. Wybór Śalji na wodza armii Kaurawów
Streszczenie rozdziału:
1–4 Ponowne zjednoczenie armii Kaurawów.
5–6 Prośba wojowników skierowana do Durjodhany, by wybrał nowego wodza armii.
7–17 Konsultacje Durjodhany u Aśwatthamana odnośnie wyboru wodza armii. Pochwała walorów fizycznych i umysłowych Aśwatthamana.
18–20 Rekomendacja Aśwatthamana, by na nowego wodza naczelnego armii wybrać Śalję.
21 Aprobata rekomendacji Aśwatthamana przez dowódców armii.
22–27 Prośba Durjodhany skierowana do Śalji, by został wodzem. Śalja wyraża swoje oddanie Durjodhanie.
saṃjaya uvāca
atha haimavate prasthe sthitvā yuddhābhinandinaḥ |
sarva eva mahārāja yodhās tatra samāgatāḥ ||9.5.1||
śalyaś ca citrasenaś ca śakuniś ca mahārathaḥ |
aśvatthāmā kṛpaś caiva kṛtavarmā ca sātvataḥ ||9.5.2||
suṣeṇo 'riṣṭasenaś ca dhṛtasenaś ca vīryavān |
jayatsenaś ca rājānas te rātrim uṣitās tataḥ ||9.5.3||
raṇe karṇe hate vīre trāsitā jitakāśibhiḥ |
nālabhañ śarma te putrā himavantam ṛte girim ||9.5.4||
te 'bruvan sahitās tatra rājānaṃ sainyasaṃnidhau |
kṛtayatnā raṇe rājan saṃpūjya vidhivat tadā ||9.5.5||
kṛtvā senāpraṇetāraṃ parāṃs tvaṃ yoddhum arhasi |
yenābhiguptāḥ saṃgrāme jayemāsuhṛdo vayam ||9.5.6||
tato duryodhanaḥ sthitvā rathe rathavarottamam |
sarvayuddhavibhāgajñam antakapratimaṃ yudhi ||9.5.7||
svaṅgaṃ pracchannaśirasaṃ kambugrīvaṃ priyaṃvadam |
vyākośapadmābhimukhaṃ vyāghrāsyaṃ merugauravam ||9.5.8||
sthāṇor vṛṣasya sadṛśaṃ skandhanetragatisvaraiḥ |
puṣṭaśliṣṭāyatabhujaṃ suvistīrṇaghanorasam ||9.5.9||
jave bale ca sadṛśam aruṇānujavātayoḥ |
ādityasya tviṣā tulyaṃ buddhyā cośanasā samam ||9.5.10||
kāntirūpamukhaiśvaryais tribhiś candramasopamam |
kāñcanopalasaṃghātaiḥ sadṛśaṃ śliṣṭasaṃdhikam ||9.5.11||
suvṛttorukaṭījaṅghaṃ supādaṃ svaṅgulīnakham |
smṛtvā smṛtvaiva ca guṇān dhātrā yatnād vinirmitam ||9.5.12||
sarvalakṣaṇasaṃpannaṃ nipuṇaṃ śrutisāgaram |
jetāraṃ tarasārīṇām ajeyaṃ śatrubhir balāt ||9.5.13||
daśāṅgaṃ yaś catuṣpādam iṣvastraṃ veda tattvataḥ |
sāṅgāṃś ca caturo vedān samyag ākhyānapañcamān ||9.5.14||
ārādhya tryambakaṃ yatnād vratair ugrair mahātapāḥ |
ayonijāyām utpanno droṇenāyonijena yaḥ ||9.5.15||
tam apratimakarmāṇaṃ rūpeṇāsadṛśaṃ bhuvi |
pāragaṃ sarvavidyānāṃ guṇārṇavam aninditam |
tam abhyetyātmajas tubhyam aśvatthāmānam abravīt ||9.5.16||
yaṃ puraskṛtya sahitā yudhi jeṣyāma pāṇḍavān |
guruputro 'dya sarveṣām asmākaṃ paramā gatiḥ |
bhavāṃs tasmān niyogāt te ko 'stu senāpatir mama ||9.5.17||
drauṇir uvāca
ayaṃ kulena vīryeṇa tejasā yaśasā śriyā |
sarvair guṇaiḥ samuditaḥ śalyo no 'stu camūpatiḥ ||9.5.18||
bhāgineyān nijāṃs tyaktvā kṛtajño 'smān upāgataḥ |
mahāseno mahābāhur mahāsena ivāparaḥ ||9.5.19||
enaṃ senāpatiṃ kṛtvā nṛpatiṃ nṛpasattama |
śakyaḥ prāptuṃ jayo 'smābhir devaiḥ skandam ivājitam ||9.5.20||
tathokte droṇaputreṇa sarva eva narādhipāḥ |
parivārya sthitāḥ śalyaṃ jayaśabdāṃś ca cakrire |
yuddhāya ca matiṃ cakrūr āveśaṃ ca paraṃ yayuḥ ||9.5.21||
tato duryodhanaḥ śalyaṃ bhūmau sthitvā rathe sthitam |
uvāca prāñjalir bhūtvā rāmabhīṣmasamaṃ raṇe ||9.5.22||
ayaṃ sa kālaḥ saṃprāpto mitrāṇāṃ mitravatsala |
yatra mitram amitraṃ vā parīkṣante budhā janāḥ ||9.5.23||
sa bhavān astu naḥ śūraḥ praṇetā vāhinīmukhe |
raṇaṃ ca yāte bhavati pāṇḍavā mandacetasaḥ |
bhaviṣyanti sahāmātyāḥ pāñcālāś ca nirudyamāḥ ||9.5.24||
śalya uvāca
yat tu māṃ manyase rājan kururāja karomi tat |
tvatpriyārthaṃ hi me sarvaṃ prāṇā rājyaṃ dhanāni ca ||9.5.25||
duryodhana uvāca
senāpatyena varaye tvām ahaṃ mātulātulam |
so 'smān pāhi yudhāṃ śreṣṭha skando devān ivāhave ||9.5.26||
abhiṣicyasva rājendra devānām iva pāvakiḥ |
jahi śatrūn raṇe vīra mahendro dānavān iva ||9.5.27||
Sańdźaja rzekł:
1 U podnóża Himalajów stojąc tak i pragnąc walki,
wszyscy wojownicy, władco, zjednoczyli się w tym miejscu.
2–3 Śalja oraz Ćitrasena, wielki rydwannik Śakuni,
Aśwatthaman oraz Krypa i Satwata Krytawarman*,
Suszena, Arisztasena, bohaterski Dhrytasena
i Dźajatsena – ci wszyscy królowie tam noc spędzili.
4 Gdy padł w bitwie heros Karna, strwożeni synowie twoi
przez zwycięzców tymczasowych, nie znaleźli ulgi nigdzie
poza zboczem Himalajów.
5 I tam zgromadzeni, królu*, w obecności armii rzekli
do króla*, chcąc trudy wojny podjąć, czcząc go jak należy:
6 „Tyś winien prowadzić walkę wybierając wodza armii,
byśmy pod dowództwem jego zwyciężyli wrogów w bitwie”.
7 Durjodhana wsiadł na rydwan i podjechał do herosa,
najlepszego rydwannika, znawcy wszelkich działań zbrojnych,
będącego jak śmierć w starciu,
8 pięknego, z okryciem głowy, z szyją jak spiralna muszla*,
przemawiającego miło, z twarzą jak w rozkwicie lotos,
z obliczem jak u tygrysa, dostojnego niczym Meru*.
9 Jego głos, chód, barki, oczy miały wygląd byka Śiwy*,
długie, silne miał ramiona, mocne i szerokie piersi,
10 równał się w szybkości, sile z Garudą, a także z wiatrem,
błyszczał niczym blask słoneczny, niczym Uśanas rozumny*,
11 siłą oblicza, urody, kształtu równał się z księżycem,
jego stawy były niczym sploty złota i klejnotów,
12 piękne biodro, ucho, goleń, stopy, palce i paznokcie,
pamiętając o tych cechach Stwórca stworzył go starannie.
13 Wszelkie miał pomyślne znaki, był mądrości oceanem,
skutecznie zwyciężał wrogów, sam przez nich niezwyciężony.
14 Dobrze poznał sztukę walki, dziesięć kohort, cztery sekcje*,
cztery Wedy*, ich dodatki*, i piątą – historie dawne*.
15 Syn nieurodzonej z łona i Drony, niezrodzonego
z łona, wielkiego ascety, dzięki ciężkim ślubom ojca*,
czci złożonej Trójokiemu*.
16 Do tego, którego czyny niezrównane są na ziemi,
a uroda niedościgła, posiadacza wszelkiej wiedzy,
morza cnót, nienagannego, do tego Aśwatthamana,
podszedł syn twój i powiedział:
17 „Za kim krocząc razem w bitwie zwyciężymy synów Pandu?
Syn mistrza* jest dla nas wszystkich dziś najwyższym wspomożeniem;
powiedz zatem, panie, kogo wybrać na mej armii wodza?”
Syn Drony rzekł:
18 Śalja, który rodem, męstwem, chwałą, sławą, pomyślnością,
wszelkimi cnotami błyszczy, niech zostanie naszym wodzem.
19 On porzucił swych siostrzeńców i przystąpił wdzięcznie do nas*,
wielki wódz, wielkoramienny, niczym drugi Mahasena*.
20 Gdy uczynisz wodzem armii tego władcę, pierwszy z władców,
zwyciężymy jak bogowie ze Skandą niezwyciężonym.
21 Gdy syn Drony tak przemówił, wówczas wszyscy władcy ludów,
stojąc dookoła Śalji, okrzyki zwycięstwa wznieśli;
na walkę zdecydowanych dopadła żarliwość wielka.
22 Durjodhana zszedł z rydwanu i do Śalji na rydwanie,
równego Ramie* i Bhiszmie, przemówił, cześć mu oddając.
23 „Oto nadszedł czas przyjaciół, mój najdroższy przyjacielu,
ludzie mądrzy dostrzegają, gdzie wróg jest, a gdzie przyjaciel.
24 Ty, panie, wojownik dzielny, stań na czele naszej armii;
bo gdy ty do bitwy wkroczysz, głupkowaci Pandawowie
wraz ze swymi stronnikami, Pańćalami, stracą zapał”.
Śalja rzekł:
25 Uczynię, Kaurawów władco, wszystko, o czym myślisz, królu,
bo wszystko poświęcę tobie – majątek, królestwo, życie.
Durjodhana rzekł:
26 Wybieram na wodza armii ciebie, wuju niezrównany*,
chroń nas, najlepszy z herosów, tak jak Skanda bogów w boju.
27 Wyświęcę cię, Indro królów, jak bogowie Pawakiego*,
zabij wrogów w starciu, mężu, jak Danawów wielki Indra.