Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
11. Księga kobiet (strī-parvan)
***
11.9-27 Lamentacja kobiet (strī-vilāpa)
11.13. Mowa Gandhari
Streszczenie rozdziału:
1 Spotkanie Pandawów i Kryszny z Gandhari.
2–11 Cudownie pojawiający się Wjasa powstrzymuje Gandhari przed gniewnym przeklęciem Judhiszthiry.
12–19 Mowa Gandhari: zaniechanie podjęcia wcześniejszej klątwy; słowa życzliwe Pandawom, przerzucenie winy za zniszczenia na Kaurawów; oskarżenie Bhimy o niehonorowe zabicie Durjodhany.
vaiśaṃpāyana uvāca
dhṛtarāṣṭrābhyanujñātās tatas te kurupuṃgavāḥ |
abhyayur bhrātaraḥ sarve gāndhārīṃ sahakeśavāḥ ||11.13.1||
tato jñātvā hatāmitraṃ dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram |
gāndhārī putraśokārtā śaptum aicchad aninditā ||11.13.2||
tasyāḥ pāpam abhiprāyaṃ viditvā pāṇḍavān prati |
ṛṣiḥ satyavatīputraḥ prāg eva samabudhyata ||11.13.3||
sa gaṅgāyām upaspṛśya puṇyagandhaṃ payaḥ śuci |
taṃ deśam upasaṃpede paramarṣir manojavaḥ ||11.13.4||
divyena cakṣuṣā paśyan manasānuddhatena ca |
sarvaprāṇabhṛtāṃ bhāvaṃ sa tatra samabudhyata ||11.13.5||
sa snuṣām abravīt kāle kalyavādī mahātapāḥ |
śāpakālam avākṣipya śamakālam udīrayan ||11.13.6||
na kopaḥ pāṇḍave kāryo gāndhāri śamam āpnuhi |
rajo nigṛhyatām etac chṛṇu cedaṃ vaco mama ||11.13.7||
uktāsy aṣṭādaśāhāni putreṇa jayam icchatā |
śivam āśāssva me mātar yudhyamānasya śatrubhiḥ ||11.13.8||
sā tathā yācyamānā tvaṃ kāle kāle jayaiṣiṇā |
uktavaty asi gāndhāri yato dharmas tato jayaḥ ||11.13.9||
na cāpy atītāṃ gāndhāri vācaṃ te vitathām aham |
smarāmi bhāṣamāṇāyās tathā praṇihitā hy asi ||11.13.10||
sā tvaṃ dharmaṃ parismṛtya vācā coktvā manasvini |
kopaṃ saṃyaccha gāndhāri maivaṃ bhūḥ satyavādini ||11.13.11||
gāndhāry uvāca
bhagavan nābhyasūyāmi naitān icchāmi naśyataḥ |
putraśokena tu balān mano vihvalatīva me ||11.13.12||
yathaiva kuntyā kaunteyā rakṣitavyās tathā mayā |
yathaiva dhṛtarāṣṭreṇa rakṣitavyās tathā mayā ||11.13.13||
duryodhanāparādhena śakuneḥ saubalasya ca |
karṇaduḥśāsanābhyāṃ ca vṛtto 'yaṃ kurusaṃkṣayaḥ ||11.13.14||
nāparādhyati bībhatsur na ca pārtho vṛkodaraḥ |
nakulaḥ sahadevo vā naiva jātu yudhiṣṭhiraḥ ||11.13.15||
yudhyamānā hi kauravyāḥ kṛntamānāḥ parasparam |
nihatāḥ sahitāś cānyais tatra nāsty apriyaṃ mama ||11.13.16||
yat tu karmākarod bhīmo vāsudevasya paśyataḥ |
duryodhanaṃ samāhūya gadāyuddhe mahāmanāḥ ||11.13.17||
śikṣayābhyadhikaṃ jñātvā carantaṃ bahudhā raṇe |
adho nābhyāṃ prahṛtavāṃs tan me kopam avardhayat ||11.13.18||
kathaṃ nu dharmaṃ dharmajñaiḥ samuddiṣṭaṃ mahātmabhiḥ |
tyajeyur āhave śūrāḥ prāṇahetoḥ kathaṃ cana ||11.13.19||
Waiśampajana rzekł:
1 Dhrytarasztra ich pożegnał – byków Kurów, a wnet wszyscy
Bharatowie z Bujnowłosym podążyli do Gandhari.
2 Poznawszy zabójcę wrogów, Króla Prawa, Judhiszthirę,
chciała przekląć go Gandhari cnotliwa, w bólu po synach.
3 Ale wieszcz, syn Satjawati*, poznał jej nikczemny zamiar
wrogi wobec synów Pandu, gdyż już wcześniej go zrozumiał.
4 I wieszcz ten największy wówczas dotarł tam z szybkością myśli,
gdyż wykąpał się w Gangesie o wodach pachnących, czystych.
5 Spoglądając boskim okiem i umysłem niezrównanym,
był on wówczas w stanie pojąć istność wszelkich istot żywych.
6 Zwrócił się do swej synowej* w stosownym do tego czasie,
życząc jej wszelkiego dobra, mistrz ascetycznego żaru,
odrzucając czas przekleństwa, pobudzając czas pokoju:
7 „Nie postępuj już Gandhari gniewnie wobec syna Pandu,
niechaj pokój cię ogarnie, powściągnij już tę żarliwość
i posłuchaj, co ci powiem.
8 Syn twój przez dni osiemnaście prosił cię, zwycięstwa pragnąc:
»Matko, życz mi pomyślności, gdy z wrogami będę walczył«.
9 I, Gandhari, tak proszona przez zwycięstwa pragnącego,
stale mu odpowiadałaś: »Gdzie jest prawość, tam zwycięstwo«.
10 Nie pamiętam, byś mówiła, Gandhari, niedbałe słowa
albo jakieś nieprawdziwe, jesteś bowiem tak rozważna.
11 Ty na względzie prawość mając i w zgodzie z nią przemawiając,
powściągnij swój gniew, Gandhari, nie czyń tak, oddana prawdzie”.
Gandhari rzekła:
12 We wściekłość nie wpadam, panie, ani zguby ich nie pragnę,
lecz w bólu po synach wielkim umysł mój jakby się chwieje.
13 Teraz muszę tak jak Kunti i ja chronić synów Kunti,
jak ich teraz Dhrytarasztra musi chronić, tak ja muszę.
14 Z przewinienia Durjodhany i Saubali Śakuniego,
Karny oraz Duhśasany ród Kuru zniszczony został.
15 Nie zawinił tu Bibhatsu* ni syn Prythy – Wilczobrzuchy,
Nakula czy Sahadewa, a tym bardziej Judhiszthira.
16 Bo walczący Kaurawowie, rozszarpując się wzajemnie,
zginęli z innymi razem, nie czynię zarzutów tutaj.
17 Lecz ten czyn, którego Bhima arogancki się dopuścił,
kiedy wyzwał Durjodhanę do rozprawy na maczugi,
a widział to Wasudewa,
18 gdy poznał, że Durjodhana sprytem w walce go przewyższa,
zadał cios poniżej pępka, to wzburzenie moje wzmaga.
19 Bo jak mogli wojownicy w boju, by ocalić życie,
prawość zniszczyć, nauczaną przez czcigodnych znawców prawa?