Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
9. Księga Śalji (śalya-parvan)
***
9.17-28 Księga wkroczenia do jeziora
(hrada-praveśa)
9.20. Porażka Krytawarmana
Streszczenie rozdziału:
saṃjaya uvāca
tasmiṃs tu nihate śūre śālve samitiśobhane |
tavābhajyad balaṃ vegād vāteneva mahādrumaḥ ||9.20.1||
tat prabhagnaṃ balaṃ dṛṣṭvā kṛtavarmā mahārathaḥ |
dadhāra samare śūraḥ śatrusainyaṃ mahābalaḥ ||9.20.2||
saṃnivṛttās tu te śūrā dṛṣṭvā sātvatam āhave |
śailopamaṃ sthitaṃ rājan kīryamāṇaṃ śarair yudhi ||9.20.3||
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kurūṇāṃ pāṇḍavaiḥ saha |
nivṛttānāṃ mahārāja mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam ||9.20.4||
tatrāścaryam abhūd yuddhaṃ sātvatasya paraiḥ saha |
yad eko vārayām āsa pāṇḍusenāṃ durāsadām ||9.20.5||
teṣām anyonyasuhṛdāṃ kṛte karmaṇi duṣkare |
siṃhanādaḥ prahṛṣṭānāṃ divaḥspṛk sumahān abhūt ||9.20.6||
tena śabdena vitrastān pāñcālān bharatarṣabha |
śiner naptā mahābāhur anvapadyata sātyakiḥ ||9.20.7||
sa samāsādya rājānaṃ kṣemadhūrtiṃ mahābalam |
saptabhir niśitair bāṇair anayad yamasādanam ||9.20.8||
tam āyāntaṃ mahābāhuṃ pravapantaṃ śitāñ śarān |
javenābhyapatad dhīmān hārdikyaḥ śinipuṃgavam ||9.20.9||
tau siṃhāv iva nardantau dhanvinau rathināṃ varau |
anyonyam abhyadhāvetāṃ śastrapravaradhāriṇau ||9.20.10||
pāṇḍavāḥ saha pāñcālair yodhāś cānye nṛpottamāḥ |
prekṣakāḥ samapadyanta tayoḥ puruṣasiṃhayoḥ ||9.20.11||
nārācair vatsadantaiś ca vṛṣṇyandhakamahārathau |
abhijaghnatur anyonyaṃ prahṛṣṭāv iva kuñjarau ||9.20.12||
carantau vividhān mārgān hārdikyaśinipuṃgavau |
muhur antardadhāte tau bāṇavṛṣṭyā parasparam ||9.20.13||
cāpavegabaloddhūtān mārgaṇān vṛṣṇisiṃhayoḥ |
ākāśe samapaśyāma pataṃgān iva śīghragān ||9.20.14||
tam ekaṃ satyakarmāṇam āsādya hṛdikātmajaḥ |
avidhyan niśitair bāṇaiś caturbhiś caturo hayān ||9.20.15||
sa dīrghabāhuḥ saṃkruddhas tottrārdita iva dvipaḥ |
aṣṭābhiḥ kṛtavarmāṇam avidhyat parameṣubhiḥ ||9.20.16||
tataḥ pūrṇāyatotsṛṣṭaiḥ kṛtavarmā śilāśitaiḥ |
sātyakiṃ tribhir āhatya dhanur ekena cicchide ||9.20.17||
nikṛttaṃ tad dhanuḥśreṣṭham apāsya śinipuṃgavaḥ |
anyad ādatta vegena śaineyaḥ saśaraṃ dhanuḥ ||9.20.18||
tad ādāya dhanuḥśreṣṭhaṃ variṣṭhaḥ sarvadhanvinām |
āropya ca mahāvīryo mahābuddhir mahābalaḥ ||9.20.19||
amṛṣyamāṇo dhanuṣaś chedanaṃ kṛtavarmaṇā |
kupito 'tirathaḥ śīghraṃ kṛtavarmāṇam abhyayāt ||9.20.20||
tataḥ suniśitair bāṇair daśabhiḥ śinipuṃgavaḥ |
jaghāna sūtam aśvāṃś ca dhvajaṃ ca kṛtavarmaṇaḥ ||9.20.21||
tato rājan maheṣvāsaḥ kṛtavarmā mahārathaḥ |
hatāśvasūtaṃ saṃprekṣya rathaṃ hemapariṣkṛtam ||9.20.22||
roṣeṇa mahatāviṣṭaḥ śūlam udyamya māriṣa |
cikṣepa bhujavegena jighāṃsuḥ śinipuṃgavam ||9.20.23||
tac chūlaṃ sātvato hy ājau nirbhidya niśitaiḥ śaraiḥ |
cūrṇitaṃ pātayām āsa mohayann iva mādhavam |
tato 'pareṇa bhallena hṛdy enaṃ samatāḍayat ||9.20.24||
sa yuddhe yuyudhānena hatāśvo hatasārathiḥ |
kṛtavarmā kṛtāstreṇa dharaṇīm anvapadyata ||9.20.25||
tasmin sātyakinā vīre dvairathe virathīkṛte |
samapadyata sarveṣāṃ sainyānāṃ sumahad bhayam ||9.20.26||
putrasya tava cātyarthaṃ viṣādaḥ samapadyata |
hatasūte hatāśve ca virathe kṛtavarmaṇi ||9.20.27||
hatāśvaṃ ca samālakṣya hatasūtam ariṃdamam |
abhyadhāvat kṛpo rājañ jighāṃsuḥ śinipuṃgavam ||9.20.28||
tam āropya rathopasthe miṣatāṃ sarvadhanvinām |
apovāha mahābāhus tūrṇam āyodhanād api ||9.20.29||
śaineye 'dhiṣṭhite rājan virathe kṛtavarmaṇi |
duryodhanabalaṃ sarvaṃ punar āsīt parāṅmukham ||9.20.30||
tatpare nāvabudhyanta sainyena rajasāvṛte |
tāvakāḥ pradrutā rājan duryodhanam ṛte nṛpam ||9.20.31||
duryodhanas tu saṃprekṣya bhagnaṃ svabalam antikāt |
javenābhyapatat tūrṇaṃ sarvāṃś caiko nyavārayat ||9.20.32||
pāṇḍūṃś ca sarvān saṃkruddho dhṛṣṭadyumnaṃ ca pārṣatam |
śikhaṇḍinaṃ draupadeyān pāñcālānāṃ ca ye gaṇāḥ ||9.20.33||
kekayān somakāṃś caiva pāñcālāṃś caiva māriṣa |
asaṃbhramaṃ durādharṣaḥ śitair astrair avārayat ||9.20.34||
atiṣṭhad āhave yattaḥ putras tava mahābalaḥ |
yathā yajñe mahān agnir mantrapūtaḥ prakāśayan ||9.20.35||
taṃ pare nābhyavartanta martyā mṛtyum ivāhave |
athānyaṃ ratham āsthāya hārdikyaḥ samapadyata ||9.20.36||
Sańdźaja rzekł:
1 Gdy zginął Śalwa bohater, ozdoba bitew, twe wojsko
gwałtownie się załamało jak wielkie drzewo od wiatru.
2 Lecz Krytawarman rydwannik, widząc to wojsko rozbite,
oparł się w walce bohater potężny armii przeciwnej.
3 Więc powrócili żołnierze widząc, jak w boju Satwata*
trwa niczym góra, waleczny, zasypywany strzałami.
4 I rozgorzała znów walka Kaurawów przeciw Pandawom,
gdy, wielki królu, wrócili, śmierć wyżej ceniąc niż odwrót.
5 Niezwykła była to walka Satwaty i jego wrogów,
kiedy samotnie odpierał Pandawów niezwyciężonych.
6 A kiedy wnieśli druhowie radośnie niczym lwy okrzyk,
czyn ciężki przeprowadzając, okrzyk ich dotarł do niebios.
7 Okrzykiem tym przerażonych Pańćalów, byku Bharatów,
Śiniego wnuk, syn Satjaki* wielkoramienny wspomagał.
8 Dopadłszy Kszemadhurtiego, przywódcę o wielkiej sile,
śląc mu strzał siedem szpiczastych, ku Jamy progom go posłał.
9 Gdy kroczył wielkoramienny, ciskając strzały szpiczaste,
mądry Hardikja* pospieszył przeciw wnukowi Śiniego.
10 Ci dwaj jak lwy ryk wydając, łucznicy i rydwannicy
świetni, napadli na siebie, dzierżąc najlepsze oręże.
11 Wojska Pandawów, Pańćalów i inni wielcy wojowie
byli świadkami spotkania tych dwóch jak lwy dzielnych mężów.
12 Dwaj woje Wrysznich, Andhaków bili się, strzały ciskając
żelazne – „zęby cielęce”* jak słonie dwa żywiołowe.
13 Sunąc różnymi ścieżkami, Hardikja i byk Śiniego
obaj na siebie wzajemnie stale deszcz strzał wylewali.
14 Oglądaliśmy na niebie strzały ciskane potęgą
łuków dwóch lwów rodu Wrysznich jakby pędzące owady.
15 Hrydiki syn, atakując woja szczerego w działaniu*,
przeszył ostrymi strzałami czterema cztery mu konie.
16 Ów zaś zły, szerokoręki, jak hakiem słoń popędzany
ośmioma Krytawarmana świetnymi przeszył strzałami.
17 A Krytawarman naciągnął w pełni łuk, śląc Satjakiemu
strzały kamieniem ostrzone trzy, jedną łuk mu roztrzaskał.
18 Potomek i byk Śiniego odrzucił łuk ten wspaniały,
rozcięty i szybko chwycił inny łuk, a na nim strzałę.
19 Chwyciwszy łuk ten wspaniały najlepszy z łuczników wszystkich,
uniósł go wielki wojownik, o wielkiej mądrości, sile;
20 nie godząc się z tym rozcięciem łuku przez Krytawarmana,
gniewny rydwannik popędził czym prędzej prosto na niego.
21 Śiniego byk dziesięcioma bardzo ostrymi strzałami
przeciął woźnicę i konie, i sztandar Krytawarmana.
22–23 A Krytawarman, o królu, wielki rydwannik i łucznik,
widząc swój rydwan złocony z martwym woźnicą i końmi,
pełen ogromnej wściekłości, unosząc włócznię, o panie,
cisnął nią siłą swych ramion, chcąc zabić byka Śiniego.
24 Satwata włócznię tę w boju strzaskał ostrymi strzałami,
pociął i zmusił, by spadła, zbijając z tropu Madhawę*;
a inną strzałą – niedźwiedzią – gwałtownie ranił go w piersi.
25 Gdy stracił konie, woźnicę w potyczce tej z Jujudhaną,
biegłym łucznikiem, na ziemię z rydwanu zszedł Krytawarman.
26 Lecz gdy w tym starciu na wozach Satjaki pozbawił woja
rydwanu, wówczas strach wielki na wszystkich padł wojowników.
27 I twego syna dopadła ogromna udręka serca,
gdy Krytawarman pozostał bez koni, wozu, woźnicy.
28 Widząc, że wrogów zabójca bez koni jest, bez woźnicy,
Krypa nadciągnął, o królu, chcąc zabić byka Śiniego.
29 Na oczach wszystkich łuczników wziął bohatera na rydwan
i szybko wielkoramienny odciągnął go z pola bitwy.
30 Gdy wnuk Śiniego zwyciężał, a Krytawarman wóz stracił,
wszystkie Durjodhany siły znowu się wycofywały.
31 Wrogowie ich nie widzieli, bo kurz okrywał twą armię,
wojska twe, królu, pierzchały, ale nie król Durjodhana.
32 Choć Durjodhana z pobliża widział swe wojska złamane,
szybko, gwałtownie się rzucał, sam wszystkim czoła stawiając.
33–34 Wzburzony wszystkich Pandawów i Dhrysztadjumnę Parszatę,
synów Draupadi, Pańćalów zastępy i Śikhandina,
Kekajów oraz Somaków i znowu Pańćalów, panie,
bez strachu niezwyciężony raził ostrymi strzałami.
35 Nieustraszony w tej walce trwał syn twój o wielkiej sile,
lśniąc niczym ogień ofiarny, wielki, od mantr jaśniejący.
36 Wrogowie go nie pobili jak Śmierci w starciu śmiertelni;
na inny rydwan już wkroczył i wszedł do boju Hardikja.