9.60. Mowy Durjodhany

Dhrytarasztra rzekł:
1 Widząc, jak w starciu pokonał Bhimasena Durjodhanę,
cóż uczyniły, Sańdźajo, wojska Pandawów, Sryńdźajów?

Sańdźaja rzekł:
2–3 Widząc, jak w starciu pokonał Bhimasena Durjodhanę
jak gdyby lew, wielki królu, leśnego słonia w szaleństwie,
i gdy padł ów zachwyt Kurów, uradowały się serca
Pandawów, a z nimi Kryszny, Pańćalów oraz Sryńdźajów.

4 Wymachiwali szatami górnymi, jak lwy ryczeli,
zdało się, że ich nie może ziemia znieść pełnych radości.

5 Jedni rozciągali łuki, inni ciągnęli cięciwy,
dęli też w wielkie swe konchy lub w bębny swe uderzali.

6 A jeszcze inni tańczyli, śmiali się twoi wrogowie
i raz za razem do Bhimy mówili bohaterowie:

7 „Wielkiegoś i niezwykłego czynu dziś, panie, dokonał,
gdyś pobił Indrę Kaurawów, mężnego mistrza maczugi.

8 Ludzie uznali, że właśnie tak powaliłeś ty wroga,
jak Indra Wrytrę powalił podczas największej z potyczek.

9 Któż inny niż Wilczobrzuchy powalić mógł Durjodhanę,
który znał ruchy rozliczne i wszelkie kręgi bitewne?

10 Do kresu sporów dotarłeś, gdzie inni dotrzeć nie mogli,
co niemożliwe dla innych było, tyś tego dokonał.

11 Jak w szale słoń, bohaterze, na czele wrogiego starcia,
tak gniotłeś, szczęśliwym trafem, łeb Durjodhany swą stopą.

12 Jak lew w niezwykłej potyczce bawoła krew chłepcze, tak ty
szczęśliwym trafem, bezgrzeszny, krew Duhśasany chłeptałeś.

13 Na głowach tych, którzy króla pełnego cnót, Judhiszthirę,
dręczyli, szczęśliwym trafem ty kładłeś stopę swym czynem.

14 Przez starcie z nieprzyjaciółmi, przez Durjodhany zabójstwo,
szczęśliwym trafem na ziemi sława twa zwiększa się, Bhimo.

15 Bardowie sławili Śakrę, gdy w starciu Wrytrę uśmiercił,
my teraz też cię sławimy, gdy nieprzyjaciół uśmiercasz.

16 Jeżyły nam się na ciele włosy, gdy padł Durjodhana,
i jeszcze teraz się jeżą, bądź tego świadom, Bharato!”.
Tak rzekli do Bhimaseny zebrani tam piewcy słowem.

17 Przemawiającym w ten sposób radosnym mężom – tygrysom,
Pańćalom oraz Pandawom, rzekł wówczas Zabójca Madhu*:

18 „Władcy, nie można powtórnie wroga padłego zabijać
co rusz szorstkimi słowami, wszak padł już ten marny duchem.

19 Już wówczas został zabity grzesznik ten, kiedy bezwstydnie
chciwiec wśród grzesznej kompanii druhów pogwałcił układy

20 i nie dał części ojcowskiej Pandawom, choć mu to często
radzili Widura, Drona, Krypa, syn Gangi, Sryńdźaja.

21 Nędznik ten nie jest wart tego, by wrogiem zwać go lub druhem,
cóż tu po słowach dla tego, kto przypomina już drewno.

22 Królowie, wsiądźcie czym prędzej na swe rydwany i jedźmy,
szczęściem padł grzesznik, z nim także doradcy, krewni, druhowie”.

23 Słysząc te słowa pogardy od Kryszny, król Durjodhana
nie mógł znieść tego, w gniew popadł i wstać próbował, monarcho.

24 O biodro oparł się, usiadł, z pomocą ramion na ziemi
stanął i obie brwi marszcząc, wzrok srogi wbił w Wasudewę.

25 Kształt ciała na pół zgiętego króla, Bharato, był niczym
kształt węża jadowitego, któremu ogon odcięto.

26 Nie bacząc na ból straszliwy, który ku śmierci prowadził,
Durjodhana Wasudewę nękał szorstkimi słowami:

27 „Dziedzicu sługusa Kansy*, nie masz ty wstydu żadnego,
wszak ja przez ciebie bezprawnie padłem w tym starciu dwóch maczug.

28 »Roztrzaskaj uda« – tak Bhimie zdradziecko ty przypomniałeś.
Myślisz, że świadom nie jestem, co powiedziałeś Ardźunie?

29 Wpłynąłeś na śmierć tysięcy szlachetnie walczących władców
na wiele podłych sposobów, wstydu ty nie masz, współczucia.

30 Dzień za dniem doprowadzałeś do wielkiej rzezi herosów,
na przedzie śląc Śikhandina, zabiłeś naszego dziada*.

31 Zabiłeś słonia, szachraju, co imię miał Aśwatthaman,
po czym mistrz broń swą porzucił, myślisz, że ja o tym nie wiem*?

32 Przez Dhrysztadjumnę szkodnika tego ów mąż bohaterski
padł martwy, ty to widziałeś, ale go nie powstrzymałeś.

33 Włócznię, co była orężem, by zgładzić potomka Pandu,
tyś stracił na Ghatotkaćę, któż większym niż ty jest łotrem*?

34 Silny, z odciętym ramieniem, ku śmierci szedł Bhuriśrawas,
ale za twym przyzwoleniem zabił go nędzny Śaineja*.

35 Karna swój świetny czyn spełniał, gdy zgładzić chciał syna Prythy,
lecz Aśwasenę zniszczyłeś – potomka przywódcy węży*.

36 Przez koło, które odpadło, doświadczył nieszczęścia, poległ,
padł w walce Karna, wódz mężów, gdy kołem musiał się zająć.

37 Gdybyś ty w bitwie tej walczył uczciwie ze mną lub z Karną,
lub z Bhiszmą albo też Droną, z pewnością byś nie zwyciężył.

38 Ale przez twą nieszlachetną, zdradziecką ścieżkę, królowie
przestrzegający prawości zginęli – my, inni także”.

Wasudewa rzekł:
39 Synu Gandhari, poległeś z braćmi, synami, krewnymi,
z towarzyszami, druhami, bo ścieżką grzechu kroczyłeś.

40 Przez grzechy twe dwaj mężowie polegli – Bhiszma i Drona,
i Karna zginął w tej walce, ten, który szedł w ślad za tobą.

41 Głupcze, nie dałeś Pandawom z żądzy połowy królestwa,
części ich ojca, wbrew mojej prośbie, Śakuni cię wspierał.

42 Tyś otruć chciał Bhimasenę i spalić wszystkich Pandawów,
gdy z matką swą przebywali, ach, głupcze ty, w domu z laki.

43 Podczas gry w sali zgromadzeń w okresie swym Jadźńaseni*
była wleczona, łajdaku, dlatego śmierć musisz ponieść.

44 Subali syn*, znawca kości, pokonał Znawcę Prawości*,
słabego znawcę gry w kości, podstępem, dlatego giniesz.

45 W pustelni zaś Trynabindu, w lesie, Dźajadratha grzesznik
przysporzyć cierpień chciał Krysznie*, gdy inni poszli na łowy.

46 I Abhimanju, młodzieniec, jeden z wieloma się ścierał,
grzeszniku, padł z twojej winy, dlatego giniesz w tej walce.

Durjodhana rzekł:
47 Nauki brałem solidne, właściwe dary składałem,
ziemią rządziłem rzetelnie aż po kres jej oceanów,
na głowach wrogów stawałem, któż kończy lepiej ode mnie?

48 Śmierć, która cieszy kszatrijów dbających o swą powinność,
tę właśnie śmierć ja osiągam, któż kończy lepiej ode mnie?

49 Zyskałem ludzkie rozkosze właściwe bogom, niełatwe
dla królów, władzę najwyższą, któż kończy lepiej ode mnie?

50 Z krewnymi, z druhami idę do nieba, o niewzruszony,
wy – wasze cele zniszczone – będziecie żyć dalej w smutku.

Sańdźaja rzekł:
51 Gdy król Kaurawów przemówił pod koniec życia, Bharato,
z nieba spadł deszcz przeogromny kwiatów o pięknym zapachu.

52 Grały zastępy gandharwów, grona apsaras śpiewały,
siddhowie wypowiadali słowa pochwały, Bharato.

53 Wiał wiatr o pięknym zapachu, słodki, łagodny, pomyślny,
jaśniało niebo przejrzyste jak klejnot kociego oka.

54 Gdy dziwy te oglądali, cześć Durjodhanie składaną,
wstyd na ten widok ogarnął tych z Wasudewą na czele.

55 Słysząc o podle zabitych Bhiszmie i Dronie, i Karnie,
a także Bhuriśrawasie, boleli smutkiem przejęci.

56 A widząc tych pełnych troski Pandawów o smutnych myślach,
przemówił tymi słowami Kryszna, jak bęben grzmiąc wielki:

57 „Wszyscy ci wielcy wojowie mieli niezwykłą wręcz szybkość,
żaden wasz heros nie zdołał zabić ich w walce uczciwej.

58 Dlatego, przywódcy mężów, po takie środki sięgnąłem,
nie byłoby w innym razie nigdy zwycięstwa Pandawów.

59 Tych wszystkich czterech szlachetnych największych wojów*. na ziemi
nie mogliby w prawej walce zabić i świata obrońcy*.

60 Także i tego z maczugą, pełnego sił Dhartarasztrę
nie mogłaby w prawej walce zabić i Śmierć swym kosturem.

61 Nie bierzcie tego do serca, że król ten został pobity,
bo wrogów licznych i lepszych trzeba pobijać podstępem.

62 Dawni bogowie tą ścieżką kroczyli, bijąc asurów,
gdy ścieżką tą kroczą dobrzy, wszyscy nią kroczyć powinni.

63 Dzieło spełnione, jest wieczór, dom teraz naszą radością,
wypoczywajmy, królowie, my, konie, słonie, rydwany”.

64 Gdy Wasudewy te słowa słyszeli i Pandawowie,
i Pańćalowie, radośni ryknęli jakby lwów stado.

65 I wszyscy w konchy zadęli, Madhawa w swą Pańćadźanję,
byki wśród mężów, weseli, widząc jak padł Durjodhana.