Autorzy
Opracowali (indika 2024):
(tłumaczenie)
Przemysław Szczurek
(komitet redakcyjny)
Andrzej Babkiewicz, Joanna Jurewicz, Monika Nowakowska,
Sven Sellmer, Przemysław Szczurek, Anna Trynkowska
(redakcja techniczna)
Karina Babkiewicz
(przygotowanie tekstu, skład, zamieszczenie na stronie)
Sven Sellmer i Andrzej Babkiewicz
Tłumaczenie finansowane w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego
pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”
w latach 2017–2023, numer projektu 0357/NPRH5/H22/84/2017.
महाभारत
Mahābhārata
10. Księga o ataku na śpiących (sauptika-parvan)
***
10.10-18 Broń z łodygi trzcinowej (aiṣīkā)
10.16. Przejednanie Draupadi
Streszczenie rozdziału:
1–15 Kryszna zapowiada niepełne zrealizowanie się ataku broni Aśwatthamana – wbrew twierdzeniom Aśwatthamana przepowiada narodziny Parikszita, syna Uttary i Abhimanju, wnuka Ardźuny (uśmiercony płód w łonie Uttary zostanie ożywiony). Parikszit doskonale wyedukowany będzie władcą Kaurawów przez sześćdziesiąt lat. Klątwa Kryszny rzucona na Aśwatthamana – płacąc za swoje czyny będzie się błąkał w samotności przez trzy tysiące lat.
16–18 Wjasa potwierdza słowa klątwy. Aśwatthaman podporządkowuje się jej – będzie żył w lesie z Wjasą.
19–32 Aśwatthaman oddaje swój klejnot Pandawom i odchodzi do lasu. Powrót Pandawów i Kryszny do Draupadi. Bhima nakłania ją do porzucenia postu.
33–36 Draupadi doprowadza do umieszczenia klejnotu Aśwatthamana, jako relikwii po mistrzu Dronie, na głowie Judhiszthiry – władcy Kaurawów.
vaiśaṃpāyana uvāca
tad ājñāya hṛṣīkeśo visṛṣṭaṃ pāpakarmaṇā |
hṛṣyamāṇa idaṃ vākyaṃ drauṇiṃ pratyabravīt tadā ||10.16.1||
virāṭasya sutāṃ pūrvaṃ snuṣāṃ gāṇḍīvadhanvanaḥ |
upaplavyagatāṃ dṛṣṭvā vratavān brāhmaṇo 'bravīt ||10.16.2||
parikṣīṇeṣu kuruṣu putras tava janiṣyati |
etad asya parikṣittvaṃ garbhasthasya bhaviṣyati ||10.16.3||
tasya tad vacanaṃ sādhoḥ satyam eva bhaviṣyati |
parikṣid bhavitā hy eṣāṃ punar vaṃśakaraḥ sutaḥ ||10.16.4||
evaṃ bruvāṇaṃ govindaṃ sātvatapravaraṃ tadā |
drauṇiḥ paramasaṃrabdhaḥ pratyuvācedam uttaram ||10.16.5||
naitad evaṃ yathāttha tvaṃ pakṣapātena keśava |
vacanaṃ puṇḍarīkākṣa na ca madvākyam anyathā ||10.16.6||
patiṣyaty etad astraṃ hi garbhe tasyā mayodyatam |
virāṭaduhituḥ kṛṣṇa yāṃ tvaṃ rakṣitum icchasi ||10.16.7||
vāsudeva uvāca
amoghaḥ paramāstrasya pātas tasya bhaviṣyati |
sa tu garbho mṛto jāto dīrgham āyur avāpsyati ||10.16.8||
tvāṃ tu kāpuruṣaṃ pāpaṃ viduḥ sarve manīṣiṇaḥ |
asakṛt pāpakarmāṇaṃ bālajīvitaghātakam ||10.16.9||
tasmāt tvam asya pāpasya karmaṇaḥ phalam āpnuhi |
trīṇi varṣasahasrāṇi cariṣyasi mahīm imām |
aprāpnuvan kva cit kāṃ cit saṃvidaṃ jātu kena cit ||10.16.10||
nirjanān asahāyas tvaṃ deśān pravicariṣyasi |
bhavitrī na hi te kṣudra janamadhyeṣu saṃsthitiḥ ||10.16.11||
pūyaśoṇitagandhī ca durgakāntārasaṃśrayaḥ |
vicariṣyasi pāpātman sarvavyādhisamanvitaḥ ||10.16.12||
vayaḥ prāpya parikṣit tu vedavratam avāpya ca |
kṛpāc chāradvatād vīraḥ sarvāstrāṇy upalapsyate ||10.16.13||
viditvā paramāstrāṇi kṣatradharmavrate sthitaḥ |
ṣaṣṭiṃ varṣāṇi dharmātmā vasudhāṃ pālayiṣyati ||10.16.14||
itaś cordhvaṃ mahābāhuḥ kururājo bhaviṣyati |
parikṣin nāma nṛpatir miṣatas te sudurmate |
paśya me tapaso vīryaṃ satyasya ca narādhama ||10.16.15||
vyāsa uvāca
yasmād anādṛtya kṛtaṃ tvayāsmān karma dāruṇam |
brāhmaṇasya sataś caiva yasmāt te vṛttam īdṛśam ||10.16.16||
tasmād yad devakīputra uktavān uttamaṃ vacaḥ |
asaṃśayaṃ te tad bhāvi kṣudrakarman vrajāśv itaḥ ||10.16.17||
sahaiva bhavatā brahman sthāsyāmi puruṣeṣv aham |
satyavāg astu bhagavān ayaṃ ca puruṣottamaḥ ||10.16.18||
pradāyātha maṇiṃ drauṇiḥ pāṇḍavānāṃ mahātmanām |
jagāma vimanās teṣāṃ sarveṣāṃ paśyatāṃ vanam ||10.16.19||
vaiśaṃpāyana uvāca
pāṇḍavāś cāpi govindaṃ puraskṛtya hatadviṣaḥ |
kṛṣṇadvaipāyanaṃ caiva nāradaṃ ca mahāmunim ||10.16.20||
droṇaputrasya sahajaṃ maṇim ādāya satvarāḥ |
draupadīm abhyadhāvanta prāyopetāṃ manasvinīm ||10.16.21||
tatas te puruṣavyāghrāḥ sadaśvair anilopamaiḥ |
abhyayuḥ sahadāśārhāḥ śibiraṃ punar eva ha ||10.16.22||
avatīrya rathābhyāṃ tu tvaramāṇā mahārathāḥ |
dadṛśur draupadīṃ kṛṣṇām ārtām ārtatarāḥ svayam ||10.16.23||
tām upetya nirānandāṃ duḥkhaśokasamanvitām |
parivārya vyatiṣṭhanta pāṇḍavāḥ sahakeśavāḥ ||10.16.24||
tato rājñābhyanujñāto bhīmaseno mahābalaḥ |
pradadau tu maṇiṃ divyaṃ vacanaṃ cedam abravīt ||10.16.25||
ayaṃ bhadre tava maṇiḥ putrahantā jitaḥ sa te |
uttiṣṭha śokam utsṛjya kṣatradharmam anusmara ||10.16.26||
prayāṇe vāsudevasya śamārtham asitekṣaṇe |
yāny uktāni tvayā bhīru vākyāni madhughātinaḥ ||10.16.27||
naiva me patayaḥ santi na putrā bhrātaro na ca |
naiva tvam api govinda śamam icchati rājani ||10.16.28||
uktavaty asi dhīrāṇi vākyāni puruṣottamam |
kṣatradharmānurūpāṇi tāni saṃsmartum arhasi ||10.16.29||
hato duryodhanaḥ pāpo rājyasya paripanthakaḥ |
duḥśāsanasya rudhiraṃ pītaṃ visphurato mayā ||10.16.30||
vairasya gatam ānṛṇyaṃ na sma vācyā vivakṣatām |
jitvā mukto droṇaputro brāhmaṇyād gauraveṇa ca ||10.16.31||
yaśo 'sya pātitaṃ devi śarīraṃ tv avaśeṣitam |
viyojitaś ca maṇinā nyāsitaś cāyudhaṃ bhuvi ||10.16.32||
draupady uvāca
kevalānṛṇyam āptāsmi guruputro gurur mama |
śirasy etaṃ maṇiṃ rājā pratibadhnātu bhārata ||10.16.33||
vaiśaṃpāyana uvāca
taṃ gṛhītvā tato rājā śirasy evākarot tadā |
guror ucchiṣṭam ity eva draupadyā vacanād api ||10.16.34||
tato divyaṃ maṇivaraṃ śirasā dhārayan prabhuḥ |
śuśubhe sa mahārājaḥ sacandra iva parvataḥ ||10.16.35||
uttasthau putraśokārtā tataḥ kṛṣṇā manasvinī |
kṛṣṇaṃ cāpi mahābāhuṃ paryapṛcchata dharmarāṭ ||10.16.36||
Waiśampajana rzekł:
1 Kiedy dostrzegł Hryszikeśa*, że grzesznik tą bronią cisnął,
wówczas rzekł z radosnym sercem słowa te do syna Drony:
2 „Niegdyś, widząc w Upaplawji córkę Wiraty*, synową
dzierżącego łuk Gandiwę, pobożny rzekł do niej bramin:
3 »W tym czasie, gdy ród zamiera Kurów, ty urodzisz syna,
w twoim łonie się on znajdzie, będzie to Parikszit – Zmarlak*«.
4 Prawdą staną się te słowa tego pobożnego mędrca,
bo Parikszit będzie synem, który wskrzesi ród Kaurawów”.
5 Gdy Gowinda, najwspanialszy z Satwatów, te słowa wyrzekł,
wielce poirytowany syn Drony tak odpowiedział:
6 „Nie będzie tak, jak ty rzekłeś stronniczo, o Bujnowłosy,
słowa me, Lotosooki, wypełnią się, nie inaczej!
7 Bo ten właśnie pocisk, Kryszno, którym ja cisnąłem, wpadnie
w łono tej Wiraty córki, którą ty ochronić pragniesz”.
Syn Wasudewy rzekł:
8 Tak tej najwspanialszej broni upadek nie chybi celu,
lecz chociaż płód się urodzi martwy, zyska długi żywot*.
9 Wszyscy mędrcy cię poznali jako tchórza i nędznika,
grzesznika wielokrotnego, niszczącego życie dzieci.
10 I dlatego zbierz owoce swojego grzesznego czynu:
oto przez lat trzy tysiące będziesz kroczył po tej ziemi,
nie mogąc nikogo spotkać, nigdzie z nikim porozmawiać!
11 Będziesz błąkał się samotnie po rejonach wyludnionych,
bo nie jesteś godzien, łotrze, tego, by żyć między ludźmi!
12 Krwią śmierdzący ropiejącą, zdany na nie do przebycia
dzicze, będziesz się poruszał wśród wszelakich plag, grzeszniku!
13 A Parikszit w młodym wieku, gdy wedyjskie skończy śluby*,
bohater od Śaradwaty Krypy wszelką broń uzyska.
14 Kiedy oręż świetny pozna i prawości ślub kszatrijów
podejmie, przez lat sześćdziesiąt, prawy, będzie chronił ziemię.
15 W przyszłości wielkoramienny władca imieniem Parikszit
stanie się Kaurawów królem na twych oczach, niegodziwcze;
spójrz na siłę mych umartwień i prawdy, najgorszy z mężów.
Wjasa rzekł:
16 Skoro z nami się nie licząc, uczyniłeś czyn okrutny,
skoro, choć braminem jesteś prawym, tak się zachowałeś,
17 przeto słowa te wspaniałe, które wyrzekł syn Dewaki*,
bez wątpienia się dopełnią, odejdź stąd czym prędzej, łotrze.
Aśwatthaman rzekł:
18 Spośród ludzi ja żyć będę z tobą, czcigodny braminie,
niech się spełnią czcigodnego słowa – on najlepszym z ludzi.
Waiśampajana rzekł:
19 Tak więc Drony syn swój klejnot dał Pandawom wielkodusznym
i wśród wszystkich tam zebranych zgnębiony do lasu odszedł*.
20–21 Mając wrogów swych zabitych, Pandawowie, czcząc Gowindę,
Naradę – wielkiego mędrca oraz Krysznę Dwaipajanę,
biorąc klejnot, co zrodzony był wraz z synem Drony, spiesznie
pognali do wielkiej duchem Draupadi, na śmierć poszczącej.
22 Mężowie-tygrysy wówczas dzięki koniom jak wiatr szybkim
powrócili do obozu, a z nimi Daśarhów książę*.
23 Kiedy wielcy rydwannicy w pośpiechu z rydwanów zeszli,
spostrzegli Draupadi Krysznę nieszczęsną – nieszczęśni sami.
24 Podeszli do pełnej smutku, nieszczęśliwej, bolejącej
i dokoła niej stanęli Pandawowie i Keśawa*.
25 I za przyzwoleniem króla wielce silny Bhimasena
przekazał jej boski klejnot i te słowa wypowiedział:
26 „Oto klejnot twój, wspaniała, a zabójca twoich synów
pokonany; wstań, ból porzuć, wzgląd miej na kszatrijów prawość!
27 Gdy syn Wasudewy jechał zyskać pokój, czarnooka,
ty te słowa powiedziałaś, skromna, do Zabójcy Madhu*:
28 »Nie mam mężów, nie mam synów, nie mam też, Gowindo, braci,
i ty dla mnie nie istniejesz, skoro król pokoju pragnie«*.
29 Rzekłaś te stanowcze słowa do najwspanialszego z mężów
w zgodzie z prawością kszatrijów, masz prawo je przypominać.
30 Zginął grzeszny Durjodhana – on negował naszą władzę,
ja krew Duhśasany piłem*, gdy w śmiertelnych drgawkach konał.
31 Spłaciliśmy dług wrogowi, nie można nas za to ganić,
Drony syn, choć zwyciężony, jako bramin i potomek
mistrza, został uwolniony.
32 Sława jego zrujnowana, ciało tylko trwa, królowo,
pozbawiony jest klejnotu, broń na ziemi musiał złożyć”.
Draupadi rzekła:
33 Cały dług już mi spłacono, mistrza syn jest moim mistrzem,
klejnot ten na swojej głowie niech zawiąże król, Bharato!
Waiśampajana rzekł:
34 Przeto na Draupadi prośbę król wziął klejnot ten i wówczas
na swej głowie go umieścił jako relikwię po mistrzu.
35 Wówczas dzierżąc na swej głowie boski, najwspanialszy klejnot,
lśnił potężny król jak góra, nad którą się wznosił księżyc.
36 I powstała mądra Kryszna, bolejąc po stracie synów,
Król Prawa zaś wypytywał wielkoramiennego Krysznę.