10.3. Mowa syna Drony

Sańdźaja rzekł:
1 Gdy usłyszał mowę Krypy – szczerą, prawą i korzystną –
Aśwatthaman, wielki królu*, pełen bólu i cierpienia,

2 przygnębieniem przypalany niczym gorejącym ogniem,
myśl okrutną podjął wówczas i rzekł do tych dwóch kompanów:

3 „Każdego człowieka rozum jest dla niego doskonały,
wszyscy także osobiście swą mądrością się radują.

4 Bo też każdy się uważa za mądrzejszego od innych,
każdy siebie wielce ceni i samego siebie sławi.

5 Wszyscy o mądrości własnej podtrzymują dobre zdanie,
rozum innych lekceważą, a swój własny często sławią.

6 Kiedy wspólną myśl w działaniu mają, choć powody różne,
wówczas cenią się wzajemnie, często też schlebiają sobie.

7 Lecz ta sama zgodność myśli wspólna u tych właśnie ludzi
skutkiem przeciwności losu jednych od drugich oddala.

8 Wskutek bowiem niezgłębienia właściwości myśli ludzkich,
pod wpływem zmącenia myśli powstają poglądy różne.

9 Jak bowiem wytrawny medyk, gdy chorobę trafnie pozna,
biegle czyniąc, lek podaje, by uśmierzyć ból, o panie,

10 tak też ludzie zaprzęgają rozum, by dopełnić dzieła,
używając swej mądrości, a tą gardzą inni ludzie.

11 Jedno rozumienie mami śmiertelnika, gdy jest młody,
inne, kiedy jest dojrzały, a gdy już się zestarzeje,
jeszcze inna myśl go cieszy.

12 Gdy doświadcza strasznej klęski albo gdy odnosi sukces,
odpowiednio, o łaskawy, człowiek zmienia swoje myśli.

13 Każdy człowiek więc posiada różne myśli w różnych chwilach,
bo w nim mądrość jest nietrwała, nie ma więc jasności myśli.

14 Z myślą, którą za właściwą uzna wedle swej mądrości,
działa w zgodzie i to ona określa wysiłki jego.

15 Bo też każdy człowiek, Bhodźo, gdy coś uzna za właściwe,
z chęcią bierze się do dzieła, choćby śmierć mu zagrażała.

16 Wszyscy ludzie, gdy poznają swoją mądrość i zdolności,
podejmują różne trudy, wiedząc, co korzystne dla nich.

17 Oto dziś mi się zjawiła myśl, co z klęski się zrodziła,
ona mój niweczy smutek, więc przekażę ją wam obu.

18 Gdy Pan Stworzeń* ludzi stwarzał i przydzielał im zajęcia,
dzieląc ich na klasy, nadał każdej z nich jej własne cnoty.

19 Braminowi powściągliwość dał, kszatriji – wielkie męstwo,
waiśji – przedsiębiorczość, śudrze – posłuszeństwo wszystkim klasom.

20 Bramin bez powściągliwości jest niegodziwości pełen,
kszatrija niezapalczywy wielką hańbą się okrywa,
nieporadnym waiśją gardzą, jak i nieposłusznym śudrą.

21 Ja z braminów rodu jestem, najlepszego, sławionego,
lecz nieszczęście mnie związało z powinnością wojowników*.

22 Jeśli ja, który przestrzegam powinności wojowników,
spełniłbym wspaniałe dzieło powiązane z bramińskością,
nie uznałbym go za słuszne.

23 Skoro dzierżyłem na wojnie boski łuk i boskie strzały*
i widziałem zabitego ojca, jak przemawiać mógłbym
na ofiarnym zgromadzeniu*?

24 Dziś więc ja, z mą wolą w zgodzie, czcząc powinność wojownika,
będę kroczył ścieżką króla oraz wspaniałego ojca.

25 Dziś spać będą Pańćalowie ufni, dumni ze zwycięstwa,
bez swych zbroi i rydwanów, radością opanowani,
bo w nas widzą pokonanych, wyczerpaniem owładniętych.

26 Więc gdy oni śpią wygodnie nocy tej w obozie swoim,
ja dziś w nocy na ich obóz zrobię desperacki atak.

27 Gdy napadnę ich w obozie nieświadomych, jakby zmarłych,
w pień ich wytnę, wśród nich krocząc, niczym Maghawant Danawów*.

28 Dzisiaj wszystkich sprzymierzonych pod dowództwem Dhrysztadjumny*
w pień wyrąbię, wśród nich krocząc, jak płonący ogień drzewa.
Tylko gdy Pańćalów zniszczę, zyskam spokój, o najlepszy!

29 Wśród Pańćalów będę stąpał, niszcząc ich dziś podczas rzezi,
jak sam Rudra rozjuszony kroczący wśród istot żywych,
mając w ręce łuk – Pinakę*.

30 Dzisiaj ja Pańćalów wszystkich pozabijam i porąbię,
a następnie rozjuszony zniszczę w walce synów Pandu.

31 Gdy dziś ziemię tę pokryję ciałami Pańćalów wszystkich,
tnąc ich, jednego za drugim, spłacę dług swojemu ojcu.

32 Sprawię dziś, że Pańćalowie pójdą ścieżką nieprzebytą,
którą poszli Durjodhana, Karna, Bhiszma i król Sindhów*.

33 Dzisiaj też, gdy noc zapadnie – jak bydlęcia ofiarnego –
zmiażdżę głowę Dhrysztadjumny, króla Pańcalów, mą siłą.

34 Dzisiaj podczas nocnej rzezi pozabijam ostrym mieczem
śpiących potomków Pańćalów i Pandawów, o Gautamo*.

35 Gdy Pańćalów armię zniszczę, nocą atakując śpiących,
spełnię dziś swój obowiązek i, o mądry, zaznam szczęścia!”.